Πέμπτη 6 Δεκεμβρίου 2012

Ρωμαϊκά μνημεία της Αθήνας Β’

Άνω και κάτω: Δύο φωτογραφίες  του Ηρωδείου από τον 19ο αι.
πριν από την αναστήλωσή του (AcroBase).

Τα ρωμαϊκά μνημεία, που πολλά  διασώζει  η Αθήνα, είναι και αυτά αντιπροσωπευτικά δείγματα της ρωμαϊκής τέχνης, η οποία χαρακτηρίζεται από πληθώρα δανείων από την κλασική τέχνη της Ελλάδας –κυρίως με διαφορετικό περιεχόμενο– την οποία οι Ρωμαίοι αξιοποίησαν, θεωρώντας την ως την ύψιστη μορφή του ελληνικού πνεύματος. Το αποτέλεσμα ήταν έργα τέχνης, «ελληνορωμαϊκής» τεχνοτροπίας, τα οποία επηρέασαν την όψη του δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού και συνεχίζουν ως σήμερα. Μάλιστα, πολλά παλαιότερα μνημεία δέχτηκαν επεμβάσεις από τους Ρωμαίους ή σωτήριες επιδιορθώσεις.
Δύο ακόμη σταθερά μνημεία της αθηναϊκής τοπογραφίας, δείγματα της ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής, είναι το Ωδείο του Ηρώδου του Αττικού και το Μνημείο του Φιλοπάππου.

Τετάρτη 28 Νοεμβρίου 2012

Πάμπλο Ρουίθ Πικάσο – ο «ανήσυχος» νεωτεριστής ζωγράφος

Προσωπογραφία (1895)
(Μάλαγα Ισπανίας 1881 - Μουζέν Γαλλίας 1973). Ισπανός ζωγράφος, χαράκτης και γλύπτης. Το έργο του ανέτρεψε τις συμβάσεις της τέχνης των Νεότερων Χρόνων και οι εκπληκτικές εικαστικές και πλαστικές μεταμορφώσεις του μαρτυρούν τη χαρισματικότητα του δημιουργού τους. Συνέβαλε σημαντικά στην όλη ανάπτυξη της μοντέρνας τέχνης του 20ού αιώνα. Ακάματος εργάτης της τέχνης του για περίπου 80 χρόνια, πιστεύοντας ότι τον κρατάει ζωντανό.
Ενώ βρίσκεται με την οικογένειά του στη Λα Κορούνια (1891), ήδη στην ηλικία των 13 χρόνων πραγματοποιεί την πρώτη του έκθεση, αποδεικνύοντας τη μεγάλη δεξιότητά του στο σχέδιο από πολύ νωρίς, ακολουθώντας τα χνάρια του πατέρα του που ήταν καθηγητής του σχεδίου.
Ο Πάμπλο Ρουίθ το 1897 έχει εξασφαλίσει τη μελλοντική φήμη του στην Ισπανία και το έργο του Επιστήμη και Συμπόνια τυγχάνει τιμητικής διάκρισης στην Έκθεση Καλών Τεχνών της Μαδρίτης.

Πέμπτη 22 Νοεμβρίου 2012

Σαπφώ, η θνητή Μούσα

Στη Μυτιλήνη, την πατρίδα της λυρικής ποίησης, έλεγε η παράδοση ότι τα κύματα έφεραν το κεφάλι και τη λύρα του Ορφέα, όταν Θρακιώτισσες μαινάδες κομμάτιασαν τον θεϊκό τραγουδιστή και το κεφάλι του θάφτηκε εκεί. Αυτά τα χώματα πατούσε και τραγουδούσε με τη συνοδεία της λύρας η πιο διάσημη λυρική ποιήτρια του αρχαίου ελληνικού κόσμου,  η Ψάπφα ή Ψαπφώ, στην αιολική διάλεκτο. Μικρά και μέλαινα ως προς την εξωτερική εμφάνιση την παρουσιάζει ο Μαξιμος ο Τύριος. «Τέτοιο πλάσμα ευαίσθητο και θαρρετό συνάμα δεν μας παρουσιάζει συχνά η ζωή. Ένα μικροκαμωμένο, βαθυμελάχρινο κορίτσι, ένα “μαυροτσούκαλο”, όπως θα λέγαμε σήμερα, που, ωστόσο, έδειξε ότι είναι σε θέση να υποτάξει ένα τριαντάφυλλο, να ερμηνεύσει ένα κύμα ή ένα αηδόνι και να πει “σ’ αγαπώ” για να συγκινηθεί η υφήλιος», λέει γι’ αυτήν ο Οδυσσέας Ελύτης.

Πέμπτη 15 Νοεμβρίου 2012

Η Αρκαδία ως ιδεατός τόπος

Ο Παν με τον Δάφνι, ήρωα
των ποιμένων και μυθικό δημιουργό
της βουκολικής ποίησης
Η ιστορία της Αρκαδίας χάνεται στην αχλύ του μύθου.  Έφτιαξε τον δικό της μυθολογικό κύκλο, εκεί γεννήθηκαν οι θεοί και εκεί ήταν οι ιεροί και λατρευτικοί της τόποι. Εκεί ο τραγοπόδαρος Παν, προστάτης των ποιμένων και των βοσκών, περνούσε τις ώρες του παίζοντας τον αυλό ή τη σύριγγα. Οι ορφικοί και οι στωικοί τον ανέδειξαν ως θεό του σύμπαντος και προσωποποίηση των δυνάμεων της φύσης.
 Το όνομά της Αρκαδίας δεν έπαψε να είναι ζωντανό γιατί διατηρήθηκε στα βάθη των αιώνων ως μια ουτοπία, μια κοσμοθέαση.  Πηγή έμπνευσης λογοτεχνικών, φιλοσοφικών, καλλιτεχνικών πνευμάτων και ρευμάτων, υπήρξε γι’ αυτούς τόπος φανταστικός, ένα πρότυπο βουκολικής ζωής, μέσα σε απαράμιλλα τοπία, ποιητικούς διαγωνισμούς, έρωτα και μουσική, και μοτίβο τη συμμετοχή της φύσης στη ζωή των ανθρώπων, μια αναλογία ανάμεσα στη φύση και στον ίδιο τον άνθρωπο. 
Αν ανατρέξουμε στην ακμή της ελληνιστικής εποχής θα συναντήσουμε εκεί τον δημιουργό της βουκολικής ποίησης. Είναι ο  Θεόκριτος με τα ειδύλλιά του «ο των βουκολικών ποιητής».  Η ποίηση αυτή είναι ένα μεταεπικό είδος, που επιχωριάζει σίγουρα στη Σικελία και ο Ντόβερ θεωρεί ότι έχει σχέση με τα λαϊκά τραγούδια της. Ωστόσο, άλλες θεωρίες ανιχνεύουν τις αρχές της στα λατρευτικά δρώμενα της Σικελίας και της Πελοποννήσου.

Δευτέρα 5 Νοεμβρίου 2012

Οι τοιχογραφίες στη μυκηναϊκή μεγάλη ζωγραφική


Τοιχογραφία Τίρυνθας.
Δύο κυρίες της Αυλής πάνω σε άρμα.
Ο Μυκηναϊκός πολιτισμός έφθασε στην ωριμότητά του και πέτυχε τη μεγαλύτερη εξάπλωσή του κατά την περίοδο που επακολούθησε την πτώση της Κνωσού. Η εποχή αυτή, με τα μινωικά πρότυπα πλήρως αφομοιωμένα και μεταπλασμένα, είναι η κατ’ εξοχήν Μυκηναϊκή «Ανακτορική περίοδος».  
Η τέχνη της μυκηναϊκής τοιχογραφίας είναι βασικά επηρεασμένη από τη μινωική. Ειδικότερα, λόγω της μεγάλης αντιστοιχίας του συνόλου της ζωγραφικής έχει διατυπωθεί και η άποψη ότι Μινωίτες τεχνίτες δίδαξαν τη μεγάλη ζωγραφική στην ηπειρωτική Ελλάδα.  Η θεματολογία της όμως ανταποκρίνεται περισσότερο στις καλλιτεχνικές απαιτήσεις της ηπειρωτικής  χώρας, αναδεικνύοντας σαφέστερα το ήθος της μυκηναϊκής αριστοκρατίας. Το θεματολόγιο των Μυκηναίων παρουσιάζει μια σαφή κυρίως διαφοροποίηση κατά τον 13ο αιώνα προσλαμβάνοντας έναν χαρακτήρα περισσότερο στρατιωτικό ή τουλάχιστον λιγότερο φυσιολατρικό. 
Οι τοιχογραφίες, ζωγραφισμένες σε ασβεστοκονίαμα, διακοσμούσαν και εδώ, όπως και στην Κρήτη, τα ανάκτορα και τις πλουσιότερες ιδιωτικές κατοικίες. Οι επιφάνειες των τοίχων ήταν διακοσμημένες στο κάτω μέρος τους με πλατιές ταινίες, μονόχρωμες ή με διάφορα σχέδια  που απομιμούνταν την ορθομαρμάρωση. Τα περισσότερα, κατά τις ανασκαφές, βρέθηκαν αποκολλημένα και πεσμένα σε διάφορα σημεία. Χωρίς όμως να είναι δύσκολος ο προσδιορισμός της αρχικής τους θέσης. Επάνω από το πλαίσιο  αυτό υπήρχαν οι κυρίως παραστάσεις, που διακρίνονται σε δύο θεματικές κατηγορίες.

Παρασκευή 2 Νοεμβρίου 2012

Ο πολύτιμος χρόνος των ωρίμων




του Μάριο Αντράντε
(Βραζιλιάνος ποιητής, συγγραφέας,
δοκιμιογράφος και μουσικολόγος)
  




 Μέτρησα τα χρόνια μου και συνειδητοποίησα ότι μου 
υπολείπεται λιγότερος  χρόνος ζωής από ό,τι έχω ζήσει έως τώρα...
  
Αισθάνομαι όπως αυτό το παιδάκι που κέρδισε μια σακούλα 
καραμέλες: τις πρώτες τις καταβρόχθισε με λαιμαργία αλλά όταν 
παρατήρησε ότι του απέμεναν λίγες, άρχισε να τις  γεύεται με βαθιά απόλαυση.
  
Δεν έχω πια χρόνο για ατέρμονες συγκεντρώσεις όπου 
συζητούνται καταστατικά, νόρμες, διαδικασίες και εσωτερικοί
κανονισμοί, γνωρίζοντας ότι δεν θα καταλήξει κανείς πουθενά.
  
Δεν έχω πια χρόνο για να  ανέχομαι παράλογους ανθρώπους που 
παρά τη χρονολογική τους  ηλικία δεν  έχουν μεγαλώσει.
  
Δεν έχω πια χρόνο για να λογομαχώ με μετριότητες.

Τρίτη 30 Οκτωβρίου 2012

Ομήρου παρομοιώσεις


Όμηρος. Ο αρχηγέτης της επικής ποίησης, μιας πολύ καθαρής μορφής τέχνης, μέγιστος διδάσκαλος τόσο της αρχαιότητας όσο και του νεότερου κόσμου. Η έξοχη ποίησή του ξετυλίγεται σε έκταση 27.000 στίχων ανώνυμα – δεν αναφέρει πουθενά το όνομά του και ό,τι έχει σχέση με οτιδήποτε προσωπικό ή γεγονότα της εποχής του. Σε ένα αυτοτελές κείμενο ο ποιητής της Ιλιάδος και της Οδύσσειας περιγράφει τις περιπέτειες δοξασμένων ηρώων του παρελθόντος, ενώ το δακτυλικό εξάμετρο με την αυστηρή αλλά, εν τέλει, εύκαμπτη δομή του αποτελεί το ρυθμικό περίβλημα του έπους, στο οποίο στέκεται με σεβασμό και δέος.
Με σκοπό να εντρυφήσουμε πιο επισταμένα στην τεχνική του, είπαμε να ξεκινήσουμε εστιάζοντας σε ένα μέρος της, που καθιστά πρόδηλη την ύψιστη ποιητική του δεινότητα. Είναι οι θαυμάσιες παρομοιώσεις του. Ένα ιδιαίτερα μεγάλο κεφάλαιο και ένας ισχυρός τρόπος ενάργειας, ιδίως στην περιγραφή των καταστάσεων, εννοώντας τους αφηγηματικούς τρόπους και τα μέσα που όριζαν την ομηρική ποιητική. Είναι αυτός που τις πρωτοδίδαξε στον έντεχνο λόγο και που φυσικά τις χρησιμοποιεί σε μεγάλη έκταση.

Πέμπτη 25 Οκτωβρίου 2012

1940 – Η ένδοξη επέτειος με ψήγματα ποίησης


28 Οκτωβρίου 1940, 3 το πρωί, ο Γκράτσι επισκέπτεται τον Μεταξά στην οικία του και του παραδίδει τελεσίγραφο για την απόσυρση των ελληνικών στρατευμάτων από την ελληνοαλβανική μεθόριο για να εισέλθουν οι ιταλικές δυνάμεις στον ελληνικό χώρο. Ο Μεταξάς απορρίπτει το τελεσίγραφο, διατάσσεται γενική επιστράτευση και όλες οι ελληνικές δυνάμεις κινούνται προς τα σύνορα.

Το έκτακτο ανακοινωθέν του ραδιοφωνικού σταθμού Αθηνών
για το ξεκίνημα των εχθροπραξιών με την Ιταλία του Μουσολινι


Έτσι θα ανοίξει ένα κεφάλαιο από τα λαμπρότερα της ελληνικής Ιστορίας, για το οποίο μπορούμε να υπερηφανευόμαστε. Αρχίζει στα βουνά της Ηπείρου με μια νικηφόρα ελληνική αντίσταση υπό τις πιο αντίξοες συνθήκες, με ακριβό φόρο αίματος, το οποίο καταρρίπτει τους μύθους του φασιστικού ολοκληρωτισμού, αναδεικνύοντας την ακατάβλητη δύναμη ενός λαού να υπερασπίσει την εθνική του ελευθερία, να προασπίσει την τιμή και την ανεξαρτησία του με πίστη και συνέπεια.

Τρίτη 16 Οκτωβρίου 2012

Καιάδας – ο μύθος και η αλήθεια


Στο σχολείο μαθαίναμε ότι οι αρχαίοι Σπαρτιάτες σε ένα χάσμα του Ταϋγέτου –τον λεγόμενο Καιάδα– έριχναν τους εγκληματίες, τους αιχμαλώτους πολέμου, τους ιερόσυλους, τους προδότες (υπάρχουν αφηγήσεις στον Παυσανία αλλά και στον Θουκυδίδη) και κάτι που μας ακουγόταν πολύ μακάβριο και σε έκανε να αναρριγείς – τα ασθενικά μη αρτιμελή παιδιά τους, που δεν ήταν ικανά να συμμετέχουν στα κοινά και στον πόλεμο, χωρίς ωστόσο να τεκμηριώνεται  από πουθενά αυτή η μυθοπλασία. Οι εκτεταμένες όμως έρευνες που ξεκίνησαν το 1983 εντόπισαν κατ’ αρχήν τον χώρο, που βρίσκεται στην περιοχή μεταξύ του Μιστρά και του Παρορίου, στο δυτικό άκρο του χωριού Τρύπη. Και κατά δεύτερον απέρριψαν μετ’ επιτάσεως τον θρύλο ότι ήταν παράλληλα και αποθετήριο καχεκτικών τέκνων των Σπαρτιατών.  Ο διευθυντής του Ανθρωπολογικού Μουσείου του Πανεπιστημίου Αθηνών Θεόδωρος Πίτσιος, ο οποίος συμμετείχε στις έρευνες που διεξήχθησαν από πολλούς επιστημονικούς τομείς, φέρνει στο φως τα σημαντικά στοιχεία που αποκαλύφθηκαν και τα οποία έχουν δημοσιευθεί στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα.
Χωρίς παρεμβολές, συγκεντρώσαμε αποσπάσματα με την ουσία των λεγομένων από μια συνέντευξή του και θα αφήσουμε τον καθηγητή να μας τα πει εκείνος.  

Πέμπτη 4 Οκτωβρίου 2012

Μείξη μοντέρνου και κλασικού στην αρχιτεκτονική του Μεσοπολέμου


Tο ΜΤΣ στη διάρκεια κατασκευής του.
Εμφανώς  στην ταμπέλα αναγράφονται
τα ονόματα των αρχιτεκτόνων.
(φωτογραφία- αρχείο Billy Files)

 
Το «μοντέρνο κίνημα» στην αρχιτεκτονική, που θεωρήθηκε ότι πραγματοποίησε τη ρήξη με το παρελθόν, εκδηλώνεται πρώτα στην Ευρώπη, στις αρχές του 20ού αιώνα, παίρνει σημαντικές διαστάσεις περί το 1920-1930, και τότε ακριβώς είναι που πρωτοεμφανίζεται στην Ελλάδα, για να διαδοθεί ταχύτατα. Φορείς του κινήματος φυσικά είναι οι αρχιτέκτονες, κυρίως οι νέοι, μολονότι υπάρχουν, εκτός από τον ενθουσιασμό και άλλοι που διστάζουν ή φθάνουν στο σημείο απόρριψης της νέας αυτής αρχιτεκτονικής. Στη δεκαετία του 1930, όταν πρωτοεμφανίσθηκε  το «μοντέρνο κίνημα», τάσεις καταγράφηκαν σε δημόσιες και ιδιωτικές οικοδομές.
Αυτή η απότομη ρήξη, πολλές φορές, ωστόσο κρατάει δεσμούς και συγγένειες με το παρελθόν που δεν θα πάψουν να υπάρχουν. Ο εκλεκτικισμός εδώ κινείται σε ένα πνεύµα ανανέωσης, χωρίς ενιαίο ύφος, µε εκλεκτική επιλογή αρχιτεκτονικών στοιχείων, αναμειγνύοντας το κλασικό με το μοντέρνο.

Παρασκευή 28 Σεπτεμβρίου 2012

Άγγελος Σικελιανός, ο λυρικός Ορφέας


(Λευκάδα 1884 - Αθήνα 1951)
Από τους πιο εμπνευσμένους τεχνίτες του ποιητικού λόγου. Ελληνολάτρης, που δούλεψε αριστοτεχνικά για τη γλώσσα, καλλιεργώντας όλο της τον πλούτο.
Το έργο του Σικελιανού αποτελεί μια περίπτωση σπάνιας εσωτερικής συνοχής και συνέπειας προς τον σκοπό που ο ποιητής θεώρησε και ως «τάμα» του: την αποκατάσταση της Παγκόσμιας Ενότητας μέσω της Ποίησης, ιδιαίτερα μέσω της Ποίησης-Πράξης.
Την παγκόσμια ενότητα, που ο ποιητής έβλεπε την πραγμάτωσή της  μέσα από την πρακτική που θα εκπορευόταν από τη θεωρία της περίφημης Δελφικής του Ιδέας , προάγγελου της Κοινωνίας των Εθνών και του ΟΗΕ, αλλά με κύριο βάρος στην πνευματικότητα.

Με τη βοήθεια της πρώτης του συζύγου Εύας Πάλμερ (φωτογραφία δεξιά) οργάνωσε τις Δελφικές Γιορτές (1927,1930), οι οποίες περιελάμβαναν πνευματικές εκδηλώσεις, πανελλήνια έκθεση λαϊκής τέχνης και διδασκαλία των τραγωδιών του Αισχύλου Προμηθεύς Δεσμώτης και Ικέτιδες. Παρά τη  διεθνή απήχηση και τη λαμπρή τους επιτυχία τούς κατέστρεψαν οικονομικά.
Ο ποιητής προσπαθεί να ενώσει τους ρυθμούς της καρδιάς του με τους ρυθμούς της Μάνας Φύσης και του Ανθρώπου. Η ένωση αυτή επιτυγχάνεται, όπως στα αρχαία ορφικά μυστήρια, και μέσα από την έκσταση, που προέρχεται όχι από την κοινή μέθη, αλλά από την αιώνια και παραγωγική.

Παρασκευή 21 Σεπτεμβρίου 2012

Κων. Παρθένης, εισηγητής «καινών δαιμονίων» στη νεοελληνική τέχνη

(Αλεξάνδρεια 1878 – Αθήνα 1967)
«Ω ομορφιά που σ’ έχουν πάντα στα χείλη τους οι άνθρωποι, άραγε σ’ έχουν πάντα και μέσ’ στη ψυχή τους;» Κωνσταντίνος Παρθένης

Η νεωτερικότητα γίνεται αποδεκτή από την ελληνική τέχνη ως αξία κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα σταδιακά και αποσπασματικά και καλείται να αντιπαλέψει τον πανίσχυρο συντηρητικό Ακαδημαϊσμό της Σχολής Μονάχου. Η αποδοχή της βέβαια συσχετίζεται άμεσα με την ελληνική ανάπτυξη, παρά τον αναιμικό χαρακτήρα της, η οποία θα μπορούσε να εντάξει την Ελλάδα στη δυτικοευρωπαϊκή της προοπτική.
Η καλλιτεχνική μορφή που έμελλε να ταράξει τα λιμνάζοντα νερά και να κατανοήσει με τον πληρέστερο τρόπο τις νεωτερικές καλλιτεχνικές κατακτήσεις, από τον ιμπρεσιονισμό μέχρι τον κυβισμό, είναι ο Κωνσταντίνος Παρθένης.
Σπουδασμένος στη Βιέννη, από το 1909-1911 παραμένει στο Παρίσι όπου μελετάει τους ναμπί και τον Σεζάν. Το 1923, βραβευμένος στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, πείθεται να υποβάλει υποψηφιότητα για τη θέση καθηγητή στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Γνωρίζοντας τι επικρατεί στους συντηρητικούς καλλιτεχνικούς κύκλους και δη στην έδρα τους, τη Σχολή, αποκηρύσσει εν τω μεταξύ τον φουτουρισμό (άλλωστε το έργο του δεν συσχετίζεται με αυτές τις αναζητήσεις), αφού ο όρος περιλαμβάνει γι’ αυτούς συλλήβδην ό,τι νεωτεριστικό και ταυτόχρονα υποτιμητικό σε περιεχόμενο.

Κυριακή 16 Σεπτεμβρίου 2012

Πλίνθοι και κέραμοι


Είναι η μελαγχολία των καιρών που φέρνει αυτή τη βαρυθυμία άραγε; Νιώσαμε την ανάγκη, και ας μας επιτραπεί, να καταγράψουμε μερικές ταπεινές σκόρπιες και κοινότοπες σκέψεις που μας ταλανίζουν.
Τόση ανεκτικότητα πια στη βρωμιά, στην ασυδοσία, στο  «αυτά γίνανε και γίνονται, τι να κάνουμε;», τόσος εθισμός, τόση πώρωση!
Δεν μπορεί, υπάρχει και μια ουσία, μια υπευθυνότητα, μια συνυπευθυνότητα, για αυτό που ήρθε και μας σάρωσε, και μας έφερε την ολοκληρωτική και ανεπανόρθωτη φθορά. Είναι με της ψυχολογίας τις ενοχές που παλεύουμε; Είναι οι Ερινύες που μας κυνηγούν και ενσπείρουν τον φόβο που μας έχει κάνει αγάλματα, προσεγμένα εξαιρετικά εξωτερικώς, να αρέσουμε μόνο για την εμφάνισή μας (λίφτινγκ, μόδα, παραφθείροντας το Νους υγιής εν σώματι υγιεί σε Άνους εν σώματι) – και μέσα από το δέρμα, τι; Ό,τι αρπάξουμε από γύρω μας, ανάλογα με τα γυαλιά που φοράμε, αναμασάμε έτοιμο φαΐ, ή, αλλάζοντας ανατομικά τους ρόλους του κάθε οργάνου του σώματός μας: χωρίς επεξεργασία, αμολάμε πορδές από το στόμα! Είναι δυνατόν ο φόβος να μας έχει κατακυριεύσει σε σημείο να γινόμαστε –θεωρητικά και πρακτικά– αυτόχειρες, παραδομένοι στην πλύση εγκεφάλου ή στο «κακό το ριζικό» μας;

Κυριακή 9 Σεπτεμβρίου 2012

Ζωγραφική και ψηφιδωτά στα ελληνιστικά χρόνια

Λεπτομέρεια από την «Αρπαγή»
Η γνώση μας για τη ζωγραφική στην ελληνιστική περίοδο, όπως και στις προηγούμενες, είναι αρκετά περιορισμένη, διότι δεν έχουν διασωθεί εικόνες. Έχουμε όμως περιοχές του ελληνιστικού κόσμου οι οποίες μας έχουν δώσει σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα που μας επιτρέπουν να τη μελετήσουμε.
Από τη Μακεδονία του ύστερου 4ου αι. π.Χ. σώζονται σημαντικά ζωγραφικά έργα που άλλαξαν την εικόνα που είχαμε σχηματίσει για τη ζωγραφική αυτής της περιόδου. Πρόκειται για τοιχογραφίες που διακοσμούσαν τους μακεδονικούς τάφους, οι οποίοι έχουν τη μορφή κτισμάτων, με αρχιτεκτονική διαρρύθμιση και διακόσμηση στο εσωτερικό και στο εξωτερικό τους. Οι βασιλικοί τάφοι της Βεργίνας έχουν συνδεθεί με τη δυναστεία του Φιλίππου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου από τον μεγάλο αρχαιολόγο Μανόλη Ανδρόνικο, που έκανε τις ανασκαφές και ταύτισε τον «Τάφο Β» με τον τάφο του Φιλίππου Β’, πατέρα του Αλεξάνδρου.
Στα εκπληκτικά ευρήματα που εκτίθενται στο Μουσείο της Βεργίνας, που πρέπει κανείς οπωσδήποτε να επισκεφθεί, οι τοιχογραφίες, έργα πιθανότατα ονομαστών ζωγράφων και από την κυρίως Ελλάδα, ρίχνουν φως στις κατακτήσεις της ζωγραφικής κατά την ύστερη κλασική και πρώιμη ελληνιστική περίοδο.

Δευτέρα 27 Αυγούστου 2012

Ο Ήρων ο Αλεξανδρεύς και οι μηχανές του

 Έλληνας μαθηματικός, φυσικός και μηχανικός.
Άγνωστος ο χρόνος γέννησης και θανάτου του. Άλλοι τοποθετούν την ακμή του κατά τον 1ο αιώνα π.Χ. ενώ άλλοι τον 1ο μ.Χ. αιώνα. Σίγουρα όμως έζησε στην Αλεξάνδρεια και διηύθυνε την Ανωτάτη Τεχνική Ελληνική Σχολή, η οποία θεωρείται το πρώτο συστηματικό πολυτεχνείο του κόσμου.
Είναι ο πρώτος φυσικός που διατύπωσε τη φράση: «μερικοί χρησιμοποιούν τον υδράργυρο αντί του ύδατος, διά την επιφοράν πιέσεως».


Η διόπτρα
Η καλύτερη έκδοση των έργων του έγινε στη Λειψία και περιλαμβάνει στον πρώτο τόμο τις πραγματείες Πνευματικά και Αυτοματοποιητική. Στον δεύτερο τόμο περιλαμβάνονται τρία βιβλία της μηχανικής. Στον τρίτο οι πραγματείες Μετρικά και Περί διόπτρας. Στον τέταρτο τόμο περιλαμβάνεται πραγματεία που περιέχει γεωμετρικούς ορισμούς και πραγματεία με τίτλο Γεωμετρικά, και μια μικρή με τίτλο Ήρωνος περί μέτρων. Στον πέμπτο και τελευταίο τόμο η πραγματεία τιτλοφορείται Στερεομετρικά. Σημαντικό επίσης έργο του είναι τα Κατοπτρικά.
Εννοείται ότι τα έργα έχουν υποστεί μεταβολές (από τους πρώτους μ.Χ. αιώνες μέχρι τον 7ο) ώστε να είναι κατάλληλα για διδακτικούς σκοπούς.
Ο Ήρων φημιζόταν για την επινοητικότητά του και εφηύρε μια μεγάλη ποικιλία από συσκευές και μηχανήματα:

Κυριακή 5 Αυγούστου 2012

Νεοκλασικά της Αθήνας από τον Αναστάσιο Μεταξά:
Μουσείο Μπενάκη, Ιονική Τράπεζα, Γαλλική Πρεσβεία

Λεωφ. Βασ. Σοφίας  1910: Δεξιά το Μουσείο Μπενάκη και αριστερά
η οικία Ράλλη Σκαραμαγκά στη θέση της οποίας έχει
κτισθεί το υπουργείο Εξωτερικών
Παράλληλα ή λίγο μετά τον Τσίλλερ υπήρξαν πολλοί αρχιτέκτονες που εφάρμοσαν πιστά τις μορφές του νεοκλασικισμού στη δεκαετία του 1920, της αναβίωσης δηλαδή της αξεπέραστης δόξας των προγόνων, όπως είχε επιτάξει η Μεγάλη Ιδέα. Ένας από αυτούς ήταν ο Έλληνας αρχιτέκτονας Αναστάσιος Μεταξάς (1862-1937), σκοπευτής και δύο φορές ολυμπιονίκης, που εφάρμοσε τον νεοκλασικισμό στο μέγαρο Χαροκόπου, στο μέγαρο της Ιονικής Τράπεζας και στην έπαυλη Douai του Μέρλιν. Ήταν αυτός που σχεδίασε και κατασκεύασε το σκοπευτήριο της Καλλιθέας στο οποίο έγιναν τα αγωνίσματα της σκοποβολής στους Ολυμπιακούς αγώνες του 1896 και με τα σχέδιά του αναμορφώθηκε το Παναθηναϊκό στάδιο από τον Γ. Αβέρωφ.

Δευτέρα 30 Ιουλίου 2012

Το σπαρτιατικό πολίτευμα

Ο ποταμός Ευρώτας
Οι Δωριείς που εγκαταστάθηκαν στην κοιλάδα του Ευρώτα επιβλήθηκαν τον 11ο αιώνα π.Χ. δυναμικά μεταβάλλοντας τα προδωρικά φύλα σε δούλους-είλωτες. Η πολιτειακή συγκρότηση των Σπαρτιατών  και ο ιδιόμορφος τρόπος ζωής τους είναι το αποτέλεσμα της επεκτατικής πολιτικής που εφάρμοσαν έναντι των γειτόνων τους. Από το τέλος του 9ου αι. π.Χ. διεύρυναν τα όριά τους προς Βορράν, προσαρτώντας περιοχές της Αρκαδίας, ενώ μέχρι τα μέσα του 8ου αι. π.Χ. ενσωμάτωσαν προδωρικούς πληθυσμούς των γύρω περιοχών και έπειτα από δύο μακροχρόνιους πολέμους, στα τέλη του 7ου αι. π.Χ., υπέταξαν τα δωρικά φύλα της Μεσσηνίας, που έγιναν επίσης δούλοι-είλωτες.

Στο μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού κόσμου ήδη από τον 7ο αιώνα π.Χ. οι πολίτες, οι βαριά οπλισμένοι πεζοί (στρατιώτες), άρχισαν να παίζουν αποφασιστικό ρόλο στη μάχη, μετά την οπλιτική επανάσταση, η οποία έδρασε ως καταλύτης στον δρόμο προς τον εκδημοκρατισμό της πόλης-κράτους στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ.
Το γνωστότερο παράδειγμα «κράτους οπλιτών» είναι η Σπάρτη. Προτού ασχοληθούμε με το σπαρτιατικό πολίτευμα, πρέπει να λάβουμε υπόψη τρεις ειδικούς παράγοντες σχετικά με αυτό.
Τη διαίρεση του πληθυσμού σε τρεις κύριες κατηγορίες: 1) τους Σπαρτιάτες, ελεύθερους άνδρες με πλήρη πολιτικά δικαιώματα, που πολεμούσαν ως βαριά οπλισμένοι πεζοί, 2) τους περίοικους, οι οποίοι ήταν ελεύθεροι αλλά δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα (ήταν τεχνίτες και έμποροι και φαίνεται να κατοικούσαν σε παραμεθόριες περιοχές), 3) τους είλωτες, οι οποίοι ήταν δουλοπάροικοι που καλλιεργούσαν τη γη για λογαριασμό των Σπαρτιατών κυρίων τους.

Σάββατο 21 Ιουλίου 2012

Η φιλοσοφική θεωρία του Σωκράτη

Την κοσμολογική περίοδο της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας (που αφορούσε το κύριο μέλημα των Προσωκρατικών ή αλλιώς φυσικών φιλοσόφων να λύσουν το μεταφυσικό πρόβλημα της φύσης και της γένεσης του κόσμου) ακολούθησε η ανθρωποκεντρική περίοδος.
Η περίοδος αυτή τοποθετείται στην Αθήνα, τη μεγαλύτερη και ισχυρότερη πόλη-κράτος και το σημαντικότερο πνευματικό κέντρο κατά τον 5ο αι. π.Χ.
Και φυσικά εγκαινιάζεται από τον κορυφαίο φιλόσοφο Σωκράτη, ο οποίος θα στρέψει οριστικά πλέον την προσοχή από τη φύση στον ίδιο τον άνθρωπο και στο νόημα της ύπαρξής του. Με τη διδασκαλία του πραγματοποίησε μια σειρά από μοναδικά επιτεύγματα τα οποία έθεσαν περαιτέρω τα θεμέλια της δυτικής σκέψης και φιλοσοφίας:
Θεμελίωσε επιστημονικά την ηθική, δίνοντας έμφαση σε ηθικά ζητήματα, στην αυτογνωσία και στον εσωτερικό στοχασμό.
Καθιέρωσε έναν νέο τρόπο του σκέπτεσθαι, την αφηρημένη σκέψη, με την αναζήτηση της καθολικότητας και της αφαίρεσης μέσα από την ποικιλία τού επί μέρους και του συγκεκριμένου.
Υποστήριξε τα πρωτεία της μεθόδου και άνοιξε τον δρόμο για τη γένεση της λογικής.
Βρισκόμαστε σε μια εποχή που οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες που επικρατούν στην Αθήνα από το 431 π.Χ. και μετά είναι διαφορετικές, και βεβαίως γεννούν άλλους ανθρώπινους προβληματισμούς και συμπεριφορά, ενώ το ενδιαφέρον πλέον των πολιτών στρέφεται στην προσπάθεια εξασφάλισης προσωπικής επιτυχίας και επικράτηση στη δημόσια ζωή της Αθήνας.

Δευτέρα 16 Ιουλίου 2012

Το Θέατρο της Επιδαύρου και η Θόλος

Το Ασκληπιείο της Επιδαύρου ήταν το πιο φημισμένο από όλα τα θεραπευτικά κέντρα της αρχαίας Ελλάδας, λόγω των πολλών και σοβαρών ασθενειών που ιάθηκαν εκεί. Σώρευε ασθενείς από όλη την Ελλάδα αλλά και από τη μεσογειακή λεκάνη. Η έκτασή του ήταν πολύ μεγάλη και διέθετε ξενώνες, γυμναστήριο, στάδιο και το περίφημο θέατρο.
Το θέατρο της Επιδαύρου
Το πιο διάσημο θέατρο της ελληνικής αρχαιότητας, έργο του αρχιτέκτονα Πολύκλειτου του Νεότερου, κατασκευάστηκε στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ., όπως μας πληροφορεί ο περιηγητής Παυσανίας.
Είναι κτισμένο στην ΒΔ πλαγιά του Κυνορτίου όρους  και φημίζεται για τις ιδεώδεις αναλογίες του, την τέλεια ακουστική του και την αρμονική του ένταξη στο φυσικό τοπίο.

Τετάρτη 11 Ιουλίου 2012

Εντγκάρ Ντεγκά, o μάγος της αλήθειας

(Παρίσι 1834-1917).
Το όνομα του Γάλλου ζωγράφου, χαράκτη και γλύπτη ήταν Εντγκάρ Χιλαίρ Ζερμαίν ντε Γκα, και στη συνέχεια το καθιέρωσε σε Ντεγκά.
 Εκείνα που συνέβαλαν στον σχηματισμό της καλλιτεχνικής του ύπαρξης έχουν ιδιαίτερα σημεία αναφοράς τον Ντελακρουά, τον Ινγκρ και τις προτροπές του (να σχεδιάζεις πάντα «γραμμές, πολλές γραμμές, από την πραγματικότητα και από μνήμης») μέχρι εκείνους που τον γοητεύουν για τη νεωτεριστική του ώθηση, Οκουσαί, Ουταμόρο, και που είναι τα άμεσα θεαματικά κομμάτια των γιαπωνέζικων πινάκων.
Ο Ντεγκά θα δημιουργήσει στενές σχέσεις με τους ιμπρεσιονιστές (Σεζάν, Μονέ, Πισάρο, Ρενουάρ, Σίσλεϋ, Μορισό κ.ά.) και θα λάβει μέρος σε όλες τις ιμπρεσιονιστικές εκθέσεις τους μέχρι το 1886, μέχρι να θεωρήσει δηλαδή ότι χλευάζεται από κοινό και κριτικούς. Υπάρχει όμως και ένας άλλος λόγος: Ο Ντεγκά δεν θέλει να αισθάνεται μέλος καμιάς ομάδας. Δεν θέλει να χαλιναγωγηθεί από κανέναν ιδεολογικό, συναισθηματικό ή τεχνικό εξαναγκασμό. Αρνείται ακόμα και τον χαρακτηρισμό του σαν ιμπρεσιονιστή. Προτιμά εκείνον του ρεαλιστή, ορισμός πιο κατάλληλος για το έργο του.  Προσβεβλημένος από μια πολύ σοβαρή ασθένεια των ματιών, θα αφιερωθεί από το 1875 μέχρι τον θάνατό του περισσότερο στη γλυπτική.
Το θέατρο θα είναι ο μεγάλος πρωταγωνιστής της τέχνης του και ο κόσμος του θεάματος θα αποκτήσει συνείδηση μέχρι το βάθος της ψυχής του.  

Νεαρές Σπαρτιάτισσες που γυμνάζονται (1860)
Ο Ντεγκά φιλοτεχνεί ένα κλασικό θέμα αλλά εδώ οι γυμνές
μορφές, αν και διατεταγμένες σε ισοζυγισμένες ομάδες,
είναι πραγματικά εφηβικές σε ένα φυσικό πλαίσιο αντί
για τα εξιδανικευμένα γυμνά μέσα σε ένα αρκαδικό τοπίο.
Για τον τρόπο απόδοσης της κίνησης ο Ντεγκά μπορεί να θεωρηθεί πρόδρομος της κινηματογραφικής τεχνικής. Στους πίνακές του βρίσκουμε την αυθεντικότητα της απεικόνισης, που είναι «κομμένη» συχνά, τη διαδοχικότητα των διαφόρων πλάνων, την κινητικότητα του χώρου, η οποία επιτυγχάνεται με την εισαγωγή σε ζιγκ-ζαγκ πλάγιων γωνιών.



Παρασκευή 6 Ιουλίου 2012

Το σωματίδιο του Χιγκς: «κλειδί» για τα μυστικά του Σύμπαντος;

Επαληθεύθηκε πειραματικά στο CERN η ύπαρξη ενός νέου σωματιδίου που είναι συμβατό με το περίφημο  μποζόνιο του Χιγκς, και μάλιστα με την προβλεπόμενη μάζα που εκτιμούσαν οι επιστήμονες. Είναι το τελευταίο κομμάτι του παζλ που θα ερμηνεύσει αρκετά πράγματα, αλλά όχι φυσικά όλα. Τουλάχιστον όμως, λένε οι επιστήμονες, το 4% του Σύμπαντος. Αυτό που είναι αληθινά σημαντικό είναι ότι θα μπορέσει να εξηγήσει πώς μπορεί να ήταν ο κόσμος κατά το πρώτο εκατομμυριοστό του δευτερολέπτου μετά το Μπιγκ Μπανγκ.
Όσο για το ατυχές όνομα που χρησιμοποιούν: «∆εν ξέρω κανένα “σωµατίδιο του Θεού” ούτε του ∆ιαβόλου», είχε πει ο Δημήτρης Νανόπουλος στην εφημερίδα «το Βήμα» στις 18.1.2011. «Οι επιστήµονες δεν χρησιµοποιούν τέτοιες εκφράσεις. Αυτό που βρέθηκε λέγεται “σωµατίδιο του Higgs” και σήµερα, παρ’ ότι ήµουν σίγουρος εδώ και χρόνια, αυτό που άκουσα ήταν µουσική στα αφτιά µου. Είναι η πιο ευτυχισµένη ηµέρα της δικής µου ζωής αλλά και πάρα πολλών ακόµη επιστηµόνων σε ολόκληρο τον πλανήτη».

Δευτέρα 2 Ιουλίου 2012

Μ. Καραγάτσης - μια πληθωρική συγγραφική φύση


(Αθήνα 1908-1960)
Από τους αξιολογότερους πεζογράφους της Γενιάς του ’30. Το πραγματικό του όνομα ήταν Δημήτρης Ροδόπουλος. Εμπνεύσθηκε το λογοτεχνικό του ψευδώνυμο από το δέντρο καραγάτσι (δεντοφτελιά) κάτω από το οποίο διάβαζε στην αυλή της εκκλησίας όταν βρισκόταν στο εξοχικό του στη Ραψάνη. Το γράμμα Μ. του μικρού ονόματος προέρχεται από το Μίτια (Δημήτρης στα ρωσικά) που τον φώναζαν οι φίλοι του λόγω της αδυναμίας του στον Ντοστογιέφκσι και δη στους Αδελφούς Καραμαζόφ.
Έγραψε περίπου 25 συνολικά βιβλία [Ο συνταγματάρχης Λιάπκιν,  Γιούγκερμαν, Χίμαιρα, Το χαμένο νησί, Νυχτερινή ιστορία, Ο Κοτζάμπασης του Καστρόπυργου, Τα στερνά του Μίχαλου, Η μεγάλη λιτανεία (πρώτο κρατικό βραβείο διηγήματος 1956), Ο κίτρινος φάκελος, Σέργιος και Βάκχος, Το 10 που παρέμεινε λειψό κ.ά.). Μαζί με τους Ηλία Βενέζη, Στράτη Μυριβήλη και Άγγελο Τερζάκη συνέγραψε το 1958 εκ περιτροπής σε συνέχειες στην εφημερίδα «Ακρόπολις» μυθιστόρημα το οποίο αργότερα κυκλοφόρησε αυτοτελώς με τον τίτλο «Το μυθιστόρημα των τεσσάρων».

Παρασκευή 29 Ιουνίου 2012

Ρωμαϊκά μνημεία της Αθήνας

Όπως έχει συστηματικά αποσιωπηθεί η κάθε περίοδος υποδούλωσης της Ελλάδας στο παρελθόν, το ίδιο συμβαίνει και με τη ρωμαϊκή αρχιτεκτονική. Την εποχή των πρώτων ανασκαφών μάλιστα δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που τα ρωμαϊκά ευρήματα καταστρέφονταν για να φτάσει η σκαπάνη πιο κάτω, σε παλαιότερα στρώματα της ελληνικής αρχιτεκτονικής. 
Παρ’ όλα αυτά, σώζονται στην Αθήνα αρκετά σημαντικά δείγματα της αγνοημένης αυτής αρχιτεκτονικής, όπως η Βιβλιοθήκη του Αδριανού και το Ρολόι του Κυρρήστου. Σε άλλες αναρτήσεις θα ακολουθήσουν και άλλα αξιόλογα τέτοια μνημεία. (Ρωμαϊκά μνημεία της Αθήνας Β'- Ηρώδειο, Μνημείο Φιλοππάπου)

Τρίτη 26 Ιουνίου 2012

Αισχύλος, ο δημιουργός της αρχαίας τραγωδίας

(525-456 π.Χ.). Γιος του Ευφορίωνα, γεννήθηκε στην Ελευσίνα και έζησε στην Αθήνα κατά την εντυπωσιακή ακμή της, μάρτυρας ιστορικών γεγονότων όπως η δράση των Πεισιστρατιδών, ο φόνος του Ιππάρχου, η ανατροπή του Ιππία, η περσική εισβολή του 490 π.Χ. και η μάχη του Μαραθώνα, η περσική εισβολή του 480 π.Χ. και η ναυμαχία της Σαλαμίνας (και στις δύο μάχες πολέμησε), η άνοδος του Κίμωνα και αργότερα του Περικλή.
Ήταν ο κυριότερος τραγικός ποιητής στην Αθήνα κατά το πρώτο μισό του 5ου αιώνα π.Χ.
Έγραψε 70-90 τραγωδίες και κέρδισε το πρώτο βραβείο 13 φορές, δηλαδή για 52 τραγωδίες και σατυρικά δράματα.
Από αυτές σώζονται μόνο επτά: Πέρσες (427 π.Χ., 1ος), Επτά επί Θήβας (467 π.Χ., 1ος), Ικέτιδες (460-450, 1ος),  Ορέστεια η οποία συγκροτεί μια τριλογία (Αγαμέμνων, Χοηφόροι, Ευμενίδες), Προμηθεύς Δεσμώτης.

Πέμπτη 21 Ιουνίου 2012

Ο Ουμπέρτο Έκο, τα βιβλία, και το κάθε νέο εργαλείο επικοινωνίας

Ο Ουμπέρτο Έκo στο άρθρο του «The Future of the Book» (Το μέλλον του βιβλίου), το οποίο ανακοινώθηκε σε  Συνέδριο με το ίδιο θέμα  στο Πανεπιστήμιο του Σαν Μαρίνο το 1994 (έκδ. Berkeley, University of California Press, 1977) αναφέρεται στην κριτική της νέας τεχνολογίας της γραφής στον πλατωνικό διάλογο Φαίδρο.
Στον Φαίδρο, διάλογο μεταξύ του Σωκράτη και του Φαίδρου, ο Σωκράτης διηγείται τις λαμπρές ανακαλύψεις του θεού Θευθ των Αιγυπτίων, αντίστοιχου του θεού Ερμή, κοντά στη Ναύκρατη: τους αριθμούς, την αρίθμηση, τη γεωμετρία, την αστρονομία, τα παιχνίδια με τους πεσσούς και τους κύβους, και τα γράμματα. Ο Θευθ παρουσίασε αυτές τις εφευρέσεις του στον Φαραώ της Αιγύπτου Θαμούν στις Αιγυπτιακές Θήβες, τονίζοντάς του ότι με τη νέα τεχνολογία, τα γράμματα, οι άνθρωποι θα θυμούνται ό,τι φυσιολογικά θα λησμονούσαν.
Ο Φαραώ όμως αντέταξε ότι τα γράμματα θα προκαλέσουν λησμονιά, διότι οι άνθρωποι θα παραμελήσουν τη μνήμη τους, αφού στο εξής θα ανακαλούν πράγματα και γεγονότα με εξωτερικά σημάδια και όχι με μια εσωτερική επεξεργασία του νου και συνεχή εξάσκηση της μνήμης. Συνεπώς, ισχυρίζεται ο Σωκράτης, οι άνθρωποι δεν θα γίνουν πιο σοφοί, αλλά δοκησίσοφοι. (247e-275b)

Δευτέρα 18 Ιουνίου 2012

Νίκος Εγγονόπουλος - ο ρηξικέλευθος υπερρεαλιστής ζωγράφος

Στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών από όπου αποφοίτησε το 1938, είχε καθηγητή τον Κωνσταντίνο Παρθένη και συμμαθητή τον Γιάννη Μόραλη. Κατόπιν μαθήτευσε πλάι στον βυζαντινολάτρη Φώτη Κόντογλου και στον αρχαιολόγο Ανδρέα Ξυγγόπουλο, οι οποίοι τον μύησαν στην υπερβατικότητα της βυζαντινής τέχνης.
Η πρώτη του ατομική έκθεση, τον Νοέμβριο του 1939, συνάντησε σφοδρότατη αντίδραση. Και αυτό παρότι οι πίνακες του Εγγονόπουλου ενσωματώνουν, συμβολικά, με ιδιαίτερα άμεσο τρόπο, στοιχεία συσχετιζόμενα με την Ελλάδα (κίονες, άγαλμα κ.λπ.), αιτούμενο της Γενιάς του ’30 και μιας εποχής που η συζήτηση περί ελληνικότητας ήταν στην ημερήσια διάταξη. Οι εικαστικές παραπομπές στο ελληνικό παρελθόν, από τις οποίες βρίθει το έργο του Εγγονόπουλου εξελήφθησαν, δυστυχώς, ως παρωδίες ελληνικότητας και αντιμετωπίσθηκε ως μία δυσνόητη αφηρημένη εικαστική γλώσσα.

Πέμπτη 14 Ιουνίου 2012

Νόαμ Τσόμσκι: Δέκα τεχνικές για τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης

1. Η τεχνική της διασκέδασης
Πρωταρχικό στοιχείο του κοινωνικού ελέγχου, η τεχνική της διασκέδασης συνίσταται στη στροφή της προσοχής του κοινού από τα σημαντικά προβλήματα και από τις μεταλλαγές που αποφασίστηκαν από τις πολιτικές και οικονομικές ελίτ, δι’ ενός αδιάκοπου καταιγισμού διασκεδαστικών και ασήμαντων λεπτομερειών.
Η τεχνική της διασκέδασης είναι επίσης απαραίτητη για να αποτραπεί το κοινό από το να ενδιαφερθεί για ουσιαστικές πληροφορίες στους τομείς της επιστήμης, της οικονομία, της ψυχολογίας, της νευροβιολογίας και της κυβερνητικής. «Κρατήστε αποπροσανατολισμένη την προσοχή του κοινού, μακριά από τα αληθινά κοινωνικά προβλήματα, αιχμαλωτισμένη σε θέματα χωρίς καμιά πραγματική σημασία. Κρατήστε το κοινό απασχολημένο, απασχολημένο, απασχολημένο, χωρίς χρόνο για να σκέφτεται· να επιστρέφει κανονικά στη φάρμα με τα άλλα ζώα». Απόσπασμα από το Όπλα με σιγαστήρα για ήσυχους πολέμους.

 2. Η τεχνική της δημιουργίας προβλημάτων, και στη συνέχεια παροχής των λύσεων
 Αυτή η τεχνική ονομάζεται επίσης «πρόβλημα-αντίδραση-λύση». Πρώτα δημιουργείτε ένα πρόβλημα, μια «έκτακτη κατάσταση» για την οποία μπορείτε να προβλέψετε ότι θα προκαλέσει μια συγκεκριμένη αντίδραση του κοινού, ώστε το ίδιο να ζητήσει εκείνα τα μέτρα που εύχεστε να το κάνετε να αποδεχτεί. Για παράδειγμα: αφήστε να κλιμακωθεί η αστική βία, ή οργανώστε αιματηρές συμπλοκές, ώστε το κοινό να ζητήσει τη λήψη μέτρων ασφαλείας που θα περιορίζουν τις ελευθερίες του. Ή, ακόμη: δημιουργήστε μια οικονομική κρίση για να κάνετε το κοινό να δεχτεί ως αναγκαίο κακό τον περιορισμό των κοινωνικών δικαιωμάτων και την αποδόμηση των δημοσίων υπηρεσιών.

Δευτέρα 11 Ιουνίου 2012

Το όνομα του Βυζαντίου


Ο χριστιανισμός, με την υποστήριξη του Κωνσταντίνου Α’ (305-337) και με την έκδοση ενός αυτοκρατορικού διατάγματος στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, το 311, περί ανεξιθρησκίας, αρχίζει να εδραιώνεται. Είναι ένα γεγονός που εγκαινιάζει μια νέα εποχή για όλη την αυτοκρατορία, που εκτείνεται ακόμη από την Ισπανία και τη Βρετανία ως τον Ευφράτη και από τον Ρήνο και τον Δούναβη ως τη Βόρεια Αφρική. Με την ίδρυση μιας νέας πρωτεύουσας, της Κωνσταντινούπολης, της Νέας Ρώμης, 324-330, την οριστική διαίρεση του κράτους σε ανατολικό και δυτικό, το 395, την κατάλυση του δυτικού από γερμανικά φύλα, το 476, και τη διάσωση του ανατολικού, όπου επικρατούσε η ελληνική γλώσσα και θα λέγαμε ευρύτερα, ο ελληνικός πολιτισμός, η αυτοκρατορία, το ανατολικό τμήμα της, χωρίς να διακόπτεται η συνέχεια, εξαιτίας των προηγούμενων λόγων που αναφέρθηκαν, θα αποκτήσει μια νέα φυσιογνωμία.
Πρέπει όμως να επισημάνουμε, ωστόσο, ότι ως το τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453, οι αυτοκράτορες ονόμαζαν τους εαυτούς τους βασιλείς και αυτοκράτορες Ρωμαίων. Επιπροσθέτως, οι κάτοικοι αποκαλούνταν Ρωμαίοι και, από τον 4ο αιώνα, το δυτικό τμήμα και ύστερα όλη η επικράτεια έφερε το ανεπίσημο όνομα Ρωμανία. Εξάλλου, μέχρι και σήμερα, το όνομα Ρωμαίοι, που η λαϊκότερη μορφή του είναι Ρωμιοί, δηλώνει τον επικρατέστερο γλωσσικά και πολιτισμικά λαό της αυτοκρατορίας, τον ελληνικό, όπως λέει και ο Ζακυθηνός.

Πέμπτη 7 Ιουνίου 2012

Ο νεοκλασικισμός στην Αμερικανική Πρεσβεία και στο Χίλτον της Αθήνας

Ο κλασικισμός μεταπολεμικά αντιπροσωπεύει την επίσημη ελληνική αρχιτεκτονική, βασιζόμενος στα πρότυπα της κλασικής αρχαιότητας. Η Αμερικανική Πρεσβεία και το ξενοδοχείο Χίλτον εκφράζουν με αφαιρετικό τρόπο ακριβώς την τάση αυτή. Πολύ γρήγορα η επίσημη αυτή αρχιτεκτονική οδηγήθηκε σε μια τυποποίηση, με εξωτερικές επενδύσεις από λευκό μάρμαρο και με αναμνήσεις από κιονοστοιχίες που προσαρμόστηκαν σε κάθε είδους κτίσμα, από κατοικίες ως κυβερνητικά κτήρια.

Δευτέρα 4 Ιουνίου 2012

Ο μελανόμορφος ρυθμός στην κεραμική

Λεπτομέρεια του πρωτοαττικού αμφορέα
Στην αρχή η αρχαϊκή κεραμική πειραματίσθηκε ανάμεσα στη γεωμετρική εμπειρία και στη ζωηρόχρωμη ανατολική έμπνευση, και οι αγγειοπλάστες και οι αγγειογράφοι ανταγωνίζονταν στις αγορές των λιμανιών.
Οι Έλληνες κεραμείς του 7ου π.Χ. αιώνα επινοούν την τεχνική της απόδοσης μορφών ανθρώπων και ζώων με έναν σχηματικό, αλλά εύγλωττο τρόπο. Απέδιδαν, δηλαδή, τη μορφή του ανθρώπου ή του ζώου ως ένα μελανό σχήμα, ένα σκιαγράφημα (σιλουέτα), και χρησιμοποιούσαν λεπτές εγχαράξεις για να αποδώσουν λεπτομέρειες στην ανατομία, στα ενδύματα κ.ο.κ. Αυτό στην ελληνική κεραμική αποκαλείται μελανόμορφος ρυθμός.
Οι αρχαιολογικές ενδείξεις βεβαιώνουν ότι ο ρυθμός αυτός γεννήθηκε στην Κόρινθο, που είχε μάλιστα κατά τον 7ο αιώνα την πρωτοκαθεδρία στη διάθεση αρωμάτων στις «διεθνείς αγορές», κάτι που ευνοούσε ιδιαίτερα την παραγωγή μυροδοχείων όπως ο αρύβαλλος.

Πέμπτη 31 Μαΐου 2012

Πολ Σεζάν - ο πρόδρομος του μοντερνισμού στη ζωγραφική

Αυτοπροσωπογραφία με ψάθινο καπέλο
(Αιξ-αν-Προβάνς 1839-1906).
Γάλλος ζωγράφος ο οποίος επηρέασε πολλούς καλλιτέχνες και καλλιτεχνικά κινήματα του 20ού αιώνα, ιδιαίτερα τον κυβισμό. Δεν ασπάσθηκε ποτέ καμία θεωρία ή φιλοσοφία που ήθελαν ή υπαγόρευσαν άλλοι, χρησιμοποιώντας πάντοτε αυτό που έβλεπε και μελετούσε για τον ίδιο του τον εαυτό, και δημιουργώντας έναν αυθεντικό και προσωπικό τρόπο ζωγραφικής. Παθιασμένος με τα γράμματα και την ποίηση, διατήρησε πολυτάραχη φιλία με τον Εμίλ Ζολά και ήρεμη φιλία με τον Καμίγ Πισαρό.
Η προσωπογραφία της Κυρίας Σεζάν
στο θερμοκήπιο
, (1890), Νέα Υόρκη
Δυστυχώς η τέχνη του δυσφημίσθηκε και παραγνωρίσθηκε από το κοινό σε όλη τη διάρκεια της ζωής του – απορρίφθηκε επίσης δύο χρονιές από την Έκθεση της Ακαδημίας  των Καλών Τεχνών συμμετέχοντας στην Έκθεση των Απορριφθέντων που θέσπισε ο Ναπολέων Γ’.
Ο Πολ Σεζάν ξεπέρασε τον ιμπρεσιονισμό και αμφισβήτησε τελικά όλες τις συμβατικές αξίες της ζωγραφικής του 19ου αιώνα, δίνοντας έμφαση περισσότερο στη δομή, που τη θεωρούσε βάση των αντικειμένων, παρά στο επιφανειακό όραμα που προσέφερε το φως που ανακλούσαν.

Η πολλαπλή προοπτική των έργων του, δηλαδή το να ζωγραφίζει το θέμα από πολλά σημεία όρασης, αντί για ένα, γνωρίζει τη λογικά ακραία εξέλιξή της στο έργο κυβιστών όπως ο Πικάσο και ο Μπρακ. Τα θέματά του είναι κυρίως τοπία, νεκρές φύσεις, λίγες προσωπογραφίες.

Δευτέρα 28 Μαΐου 2012

Ηράκλειτος - ο «σκοτεινός» φιλόσοφος

(Έφεσος περ. 535 - περ. 475)
Η ελληνική φιλοσοφία γεννήθηκε στις δύο άκρες του ελληνικού κόσμου, στην αρχαία Ιωνία και στη Νότια Ιταλία και Σικελία με τους Προσωκρατικούς φιλοσόφους, αυτούς που προηγήθηκαν του Σωκράτη – αν και μερικοί από αυτούς ήταν σύγχρονοί του. Σε αυτές τις σκέψεις τους υπήρξε αντίδραση η οποία έμελλε να οδηγήσει στη βασική διαμάχη μεταξύ του μονισμού ή ενισμού (ο κόσμος αποτελείται από μία ενιαία και αναλλοίωτη ουσία) και του πλουραλισμού ή της πολυαρχίας (περισσότερες από μία αρχές ή αρχέγονες ουσίες).
Ο πρώτος που αντέδρασε ήταν ο Ηράκλειτος ο Εφέσιος που έζησε στην πόλη αυτήν της οποίας οικιστής ήταν ο ο πατέρας του, και υπήρξε αυτοδίδακτος («εδιζησάμην εμεωυτόν» απόσπ. 101»). Παραδίδεται ότι έγραψε βιβλίο με τον τίτλο Περί φύσιος που διαιρείται σε τρία μέρη: για το Σύμπαν, για την πολιτική και για τη θεολογία. Το αποφθεγματικό και υπαινικτικό ύφος των σωζόμενων αποσπασμάτων του, δυσνόητο και για μας σήμερα, συνετέλεσε στο να αποκληθεί στην αρχαιότητα «σκοτεινός».
Ο Εφέσιος φιλόσοφος αρνήθηκε να ακολουθήσει την κοσμογονική προσέγγιση των άλλων φιλοσόφων (Θαλής, Αναξίμανδρος, Αναξιμένης, Πυθαγόρας), πιστεύοντας ότι είναι μάταιο να αναζητεί κανείς κάτι το σταθερό και ενιαίο πέρα από τον ορατό κόσμο. Έτσι, υποστήριξε ότι η μόνη πραγματικότητα είναι αυτή που βλέπουμε γύρω μας.
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...