Παρασκευή 9 Φεβρουαρίου 2024

Οι 10 βασικές γνώσεις για την Επανάσταση του 1821

Η Μαρία Ευθυμίου είναι διακεκριμένη ιστορικός, καθηγήτρια στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει τιμηθεί με το «Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας Βασίλης Ξανθόπουλος-Στέφανος Πνευματικός». Άριστη γνώστης της Ιστορίας και ένα σύγχρονο πνεύμα που ατενίζει με καθαρή ματιά το μέλλον, ούσα μπροστά από την εποχή της. Τυχεροί πολύ «οι παροικούντες την Ιστορία» που την έχουν παρακολουθήσει στις άπειρες διαλέξεις της, με αντικείμενο την Παγκόσμια και την Ελληνική Ιστορία. Ακολουθεί  μια έξοχη συνέντευξη που παραχώρησε στο περιοδικό insidestory, στην Κατερίνα Λομβαρδέα και στην Ελευθερία Τσαλίκη, στην οποία αποκρυσταλλώνει την αλήθεια και διαλύει τους μύθους και τους θρύλους που μας στοιχειώνουν  γύρω από την Ελληνική Επανάσταση.

1. Οι Έλληνες δεν ήταν οι πρώτοι που επαναστάτησαν ενάντια στους Οθωμανούς

Η Ελληνική Επανάσταση, που ξεκίνησε το 1821 και τελείωσε το 1830 με την αναγνώριση εθνικού ανεξάρτητου κράτους με το όνομα Ελλάς, είναι η δεύτερη στα Βαλκάνια. Την πρώτη την έκαναν οι Σέρβοι το 1804. Είχαν αρχηγό τους τον Γεώργιο Πέτροβιτς Καραγκεόργεβιτς, τον Καραγιώργη της Σερβίας, τον οποίον τιμούμε με δρόμο στην πρωτεύουσά μας επειδή υπήρξε σημαντική προσωπικότητα που έπαιξε ρόλο και στα ελληνικά πράγματα. Η σερβική επανάσταση ήταν μακρόσυρτη, ολοκληρώθηκε το 1830, αλλά με αυτονομία. Δηλαδή προέκυψε ένα αυτόνομο κράτος και όχι ανεξάρτητο, όπως αργότερα το ελληνικό.

Τρίτη 26 Δεκεμβρίου 2023

Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, έθιμα
με αδιάκοπη συνοχή από την αρχαιότητα

Ο στολισμός των κλαδιών και τα άσματα

Η ειρεσιώνη ήταν ένα αρκετά μεγάλο κλαδί ελιάς ή δάφνης που διακοσμούσαν οι αρχαίοι Έλληνες με όλων των ειδών τους καρπούς, κάστανα, καρύδια, αμύγδαλα κ.ά. –εξαιρουμένων  του μήλου και του αχλαδιού– πλεγμένους με λευκό ή κόκκινο μαλλί (έριον, εξ ου και το όνομά της). Κρεμούσαν ακόμη στο κλαδί μικρά φυαλίδια με μέλι, γάλα και κρασί.
 Ήταν το σύμβολο της ευφορίας, της γονιμότητας και της ζωής, η οποία γεννιέται ξανά μετά τον χειμερινό θάνατό της. H παράσταση της ίδιας της γης, γι’ αυτό η παρουσία της και η επαφή μαζί της μετέδιδαν στον άνθρωπο τις δυνάμεις της γονιμότητας που ενυπήρχαν σε αυτήν.
Nέο έτος οι αρχαίοι είχαν την πρώτη νέα Σελήνη του μηνός Εκατομβαιώνα (Ιούλιος-Αύγουστος). Το θρησκευτικό όμως εορτολόγιο του αττικού ημερολογίου άρχιζε με την άροση για τη νέα σπορά κατά τον μήνα Πυανεψιώνα που ήταν ο τέταρτος μήνας του αττικού ημερολογίου (μέσα Οκτωβρίου ως τα μέσα Νοεμβρίου)  και συνοδευόταν από πολλά έθιμα για καλή έναρξη και πορεία. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι η Ευετηρία (η καλή χρονιά) ήταν θεοποιημένη  από τους αρχαίους και σε πολλές πόλεις υπήρχαν αγάλματα προς τιμήν της.

Δευτέρα 11 Σεπτεμβρίου 2023

Ο Οδυσσέας Ελύτης διαβάζει τα σημεία των καιρών

 
Κάποτε, η αναταραχή 
στα πνεύματα λογαριάζει
περισσότερο
από τα επιτεύγματα.

 Συμβαίνει να είμαι όχι συμπτωματικά μόνον αλλά και οργανικά Έλληνας· από την άποψη ότι κατοικώ το ίδιο απαράλλαχτο ομηρικό τοπίο και ότι έχω στο αίμα μου τον Πλάτωνα.
 […] Τι είναι η διαφάνεια, μας είναι γνωστό· μας είναι τουλάχιστον, εμάς των Ελλήνων, δεδομένη εξ ουρανού. Επομένως, το δύσκολο δεν είναι αυτό· είναι να την κατεβάσουμε –τη διαφάνεια εννοώ πάντοτε– από κει ψηλά και να την εφαρμόσουμε στα αισθήματά μας, στις αισθήσεις μας στις ιδέες μας· να βλέπουμε, άσχετα, κάποτε κι εναντίον του κατασκευασμένου μας υπερεγώ, μέσ’ από το πρώτο και το δεύτερο και το τρίτο επίπεδο, ποιοι πραγματικά είμαστε, και κατ’ ακολουθίαν ποιοι θα μπορούσαμε να είμαστε. Πώς όμως να γίνει; Ζούμε στον αιώνα της ευκολίας. Εδώ πέρα ως και τα λόγια, εάν δεν είναι του καφενείου, δυσκολεύονται να περάσουν – μια περίπτωση που ν’ αυτοκτονήσουν όλοι οι Mallarme [σ. Στεφάν Μαλαρμέ (1842-1898), Γάλλος ποιητής ιδρυτής των νέων ανορθόδοξων ποιητών, των συμβολιστών]. […] Τα πάντα, θα ’λεγες, είναι ικανός να σοφίζεται ο άνθρωπος, φτάνει να μην υποχρεωθεί να κοιταχτεί καταπρόσωπο. Κι από την πλευρά του κοινού: να μην εκτεθεί ανεπανόρθωτα.

Πέμπτη 23 Μαρτίου 2023

Τι έγινε την 25η Μαρτίου του 1821;

Η Ιστορία αυτήν ακριβώς την ημερομηνία δεν καταγράφει κανένα γεγονός – αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς. Εντούτοις, στα χωράφια της ευδοκιμούν και ενσωματώνονται μύθοι και πολλάκις διαστρεβλώσεις ένθεν κακείθεν. Εν πρώτοις, να κρατείται το εθνικό φρόνημα υψηλό επί παντός καιρού και τελευταίως μας ενέσκηψαν και οι ρεπουσικοί συνωστισμοί. Ωστόσο η Ιστορία, εύρεση και έκθεση της αλήθειας, είναι επιστήμη και φυλάει καλά τις αποδείξεις της.

Ας πάρουμε τα πράγματα, λοιπόν, από την αρχή και ας παραθέσουμε αδρομερώς τα γεγονότα εκείνης της εποχής:
Είχε φθάσει το πλήρωμα του χρόνου για τον ξεσηκωμό και οι συνθήκες ήταν πια ευνοϊκές για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και τη διεκδίκηση ελεύθερου ελληνικού κράτους.
Η Επανάσταση του 1821 ξεκίνησε από πολλά κοινωνικά στρώματα και δυνάμεις, που, αν και είχαν διαφορετικά και πολλές φορές αντικρουόμενα συμφέροντα, συμφωνούσαν στο βασικό: να φύγουν οι Τούρκοι.

Δευτέρα 21 Νοεμβρίου 2022

«Λειτουργίες» στην αρχαία Αθήνα:
η φορολόγηση των πλουσίων προσφορά για την πόλη τους

 

Κοιτάζοντας τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, ο οποίος έδωσε την απάντηση στην Ιστορία με τη δική του κοσμοθέαση, θα δούμε ότι ανέπτυξε μία από τις ύψιστες αξίες του, την έννοια του αγώνα για να είσαι ο καλύτερος. Το αιέν αριστεύειν είναι από τις βάσεις που διαμόρφωσαν τα υψηλά ιδεώδη του αρχαίου Έλληνα ανθρώπου, ο οποίος το θέτει ως υψηλό σκοπό της ζωής του και το υπηρετεί ανιδιοτελώς από τον Όμηρο έως τον Μέγα Αλέξανδρο. Φθάνει στην αγωνία, «στην άμιλλα, στον ανταγωνισμό, στον διαγωνισμό για τη νίκη».
Το αγωνιστικό αυτό ιδεώδες καθίσταται φυσικά εμφανές στον πόλεμο, στους αθλητικούς και ποιητικούς αγώνες αλλά επίσης και στις «λειτουργίες».
Οι λειτουργίες ήταν υπηρεσίες οι οποίες εκτελούνταν υπέρ του κοινωνικού συνόλου. Πολύ πλούσιοι πολίτες επιλέγονταν από το κράτος για να πληρώσουν και να τις οργανώσουν. Στην Αθήνα σε ένα κανονικό έτος διεκπεραιώνονταν τουλάχιστον 97 κρατικές λειτουργίες.
Ο θεσμός αυτός αντικατοπτρίζει ένα από τα πλέον σημαντικά χαρακτηριστικά των αρχαίων Ελλήνων, που είναι η δημόσια αναγνώριση και η «απόσπαση από το πλήθος» για να αναδειχθεί, μια ιδιότητα που ο καθένας φιλοδοξούσε για τον εαυτό του. Τέθηκαν σε εφαρμογή τον 5ο π.Χ. αι. και αποτέλεσαν είδος φορολογίας αλλά και δείγμα της αγάπης προς την πατρίδα και απόδειξη της έμπρακτης και ουσιαστικής συμμετοχής στα κοινά.

Πέμπτη 12 Μαΐου 2022

Οδυσσέας Ελύτης έφα και ψηφίδες «Εκ του πλησίον»

 Τι εύκρατη που γίνεται η σκέψη όταν τα μπλε σου βγαίνουν περίπατο!


Σε μια συνέντευξη Τύπου που δόθηκε στις 19 Οκτωβρίου 1979, στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία, όταν είχε αναγγελθεί η βράβευση του Οδυσσέα Ελύτη με το Νομπέλ Λογοτεχνίας, ο κορυφαίος ποιητής μας, ως μέγας οραματιστής,  οπλισμένος με αυτές τις κεραίες που συλλαμβάνουν τα μηνύματα,  και σκιαγραφώντας την  εικόνα του μέλλοντος,  είχε δηλώσει προφητικά:

Παρασκευή 28 Ιανουαρίου 2022

Ηρόδοτος - η έρευνα του ακαταπόνητου ταξιδιώτη

Ηροδότου Αλικαρνασσέως ιστορίης

Απόδεξις ήδε ως μήτε τα γενόμενα εξ
Ανθρώπων τω χρόνω εξίτηλα γένηται
Μήτε έργα μεγάλα τε και θωμαστά,
Τα μεν Έλλησι τα δε βαρβάροισι
Αποδεχθέντα, ακλέα  γένηται, τα τε άλλα
Και δι ην αιτίην επολέμησαν αλλήλοισι

(Ο Ηρόδοτος από την Αλικαρνασσό εκθέτει 
εδώ τις έρευνές του, για να μη σβήσει ο χρόνος 
τις πράξεις των ανθρώπων και τα μεγάλα και θαυμαστά 
έργα, τόσο των Ελλήνων όσο και των βαρβάρων, 
να μη λησμονηθούν,  και  ιδίως η αιτία 
που τους έφερε αντιμέτωπους 
– προοίμιο, μτφρ.  Άγγ. Βλάχου). 

Ο Ηρόδοτος (περ. 485-420 π.Χ.) καταγόταν από την Αλικαρνασσό (δωρική πόλη της Καρίας) και ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας και ανιψιός του επικού ποιητή Πανύασση. Είναι λιγοστά και σκοτεινά αυτά που γνωρίζουμε για τον βίο του και προέρχονται όλα από το λεξικό του Σούδα.
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...