Θα περάσουν 2.000 χρόνια από τότε και ένα νομοσχέδιο (μαζί με έναν νόμο άσχετο) θα έρθει στη Βουλή των Ελλήνων μια νύχτα της 11ης Ιανουαρίου του 1982, για την κατάργηση των τόνων και των πνευμάτων, το λεγόμενο Mονοτονικό. Χωρίς βεβαίως να ερωτηθεί η Ακαδημία Αθηνών ούτε οι Φιλοσοφικές Σχολές των Πανεπιστημίων ούτε οι Εταιρείες Συγγραφέων και Λογοτεχνών, ούτε ένας γλωσσολόγος, ένας επιστήμονας... Ψηφίσθηκε λοιπόν από κάποιους εναπομείναντες νυσταγμένους βουλευτές εκείνη τη νύχτα ένας νόμος, σχεδιασμένος στο γόνατο, για να κερδίσουν μόνο, όπως ειπώθηκε, τα τυπογραφεία και τα στοιχειοθετικά τους μηχανήματα με τις μονοτονικές μήτρες γραφής που είχαν ήδη ξεκινήσει από το 1975.
Βοήθησε όμως, άραγε, στο ελάχιστο τη διδασκαλία και την εκμάθηση της ορθογραφίας της γλώσσας μας; Έμαθαν οι νέοι καλύτερα τη γλώσσα μας, ή αντιθέτως τα γραπτά τους βρίθουν λαθών και η λεξιπενία καλά κρατεί;
Προς πείσμα όλων ωστόσο, ό,τι διαγράφεται διά νόμου δεν εξαφανίζεται από τη γλώσσα, η οποία έχει τις δικές τις σθεναρές αντιστάσεις γιατί διέπεται από τους δικούς της νόμους.
Οι δασείες, φερ’ειπείν, που δήλωναν την εκβολή μικρού ποσού αέρα, μιας άχνας (τουλάχιστον στην αρχαιοελληνική ομιλία) μαζί με τον συνοδευτικό ήχο του γράμματος, υπάρχουν μέσα στις λέξεις της δημοτικής και μπορούμε να τις ανακαλύψουμε πολύ εύκολα. Αν θέλουμε να ξέρουμε ποιες λέξεις δασύνονται μπορούμε να το βρούμε με τη σύνθεση μιας πρόθεσης. Διότι τα ψιλά σύμφωνα του τέλους των πρώτων συνθετικών (κ,π,τ,) τρέπονται αυτόματα σε δασέα (χ,φ,θ,) αντίστοιχα. Και αυτό φαίνεται σε φράσεις που οι δύο λέξεις δεν έχουν ενωθεί σε μία. Όπως, εφ’ ὅλης της ύλης, εφ’ ὅπλου κ.λπ.
Σήμερα λοιπόν, παρά την επιβολή του μονοτονικού, εξακολουθεί να υπάρχει η δασεία χωρίς δυστυχώς οι περισσότεροι πια να το ξέρουν. Γι’ αυτό λέμε «υπ-ἀστυνόμος» ή «υφ-ὑπουργός», «Μας επέστησε την προσοχή», αλλά «Σας εφιστώ την προσοχή». Ο σκοπός δεν είναι μόνο η συνηχητική πνοή της δασείας που διασώζεται στη γλώσσα (αντι-ἑλληνισμός – ανθελληνισμός, επί-εὕρεση – εφεύρεση) αλλά και το μελικό σχήμα των λέξεων, αφού η ελληνική γλώσσα έχει μουσικότητα, μελωδία και αρμονία.
Άλλωστε, η δασεία έχει διατηρηθεί σε όλες τις λέξεις με ελληνική προέλευση των ξένων γλωσσών. Οι Λατίνοι και οι Δυτικοί την ελληνική δασεία την προφέρουν και τη γράφουν άλλοτε, κυρίως, ως h (ὥρα, hora, hour, ἥρωας, hero), άλλοτε ως s (ἑπτά, septem, seven), άλλοτε ως v (ἑσπέρα, verper) και άλλοτε ως c (ἕλη=θαλπωρή, caldor=θερμότητα). Οι Ρώσοι μάλιστα την τονίζουν περισσότερο: ἥρως - γκερόι, ἁρμονία - γκαρμόνιγια. Έτσι μπορούμε να καταφύγουμε και εμείς εκεί για να βοηθηθούμε με τις δασείες μας.
Επομένως, αφού μέσα από τα λατινικά έχουν περάσει χιλιάδες ελληνικές λέξεις σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες, όταν έχουμε Helen, history, horizon, hyper, hagiology, harmony, hema- ή haema για το αἷμα, Hades για τον Ἅδη, ξέρουμε ότι όλες αυτές οι ελληνικές λέξεις παίρνουν δασεία. Ευτυχώς, μας τις έχουν διαφυλάξει οι δυτικές γλώσσες στις λέξεις που προέρχονται από την ελληνική, ακόμη και στο δασυνόμενο ῥ. Η δασύτητα του ῥ τρέπεται συνήθως σε f (ῥίγος, frigus, fridge ) αλλά τονίζεται και με h (ῥητορική, rhetotoric).
Το ίδιο συμβαίνει και με το αρχαιότατο ελληνικό δίγαμμα «F» το οποίο αφαιρέθηκε από το αττικό αλφάβητο το 403 π.Χ. επί άρχοντος Ευκλείδου, μετά το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου. Διασώζεται όμως ακόμη στην ελληνική, π.χ. στη λέξη «έτος», η οποία είχε μπροστά της το δίγαμμα (Fέτος), το οποίο από ό,τι φαίνεται δεν κατάφερε να εξαφανισθεί , όπως μας αποκαλύπτεται η λέξη «εφέτος» (επί+Fέτος), που το φ δεν είναι αποτέλεσμα δασείας, αφού η λέξη παίρνει ψιλή, αλλά λόγω του διγάμματος. Και διά του λόγου το ασφαλές, κάποιες λέξεις που στην αρχαία είχαν δίγαμμα, και η προφορά τους ήταν μεταξύ βήτα και φι, όπως βασιλεFς, ναFς, θα δούμε ότι προφέρονται όχι όπως ο καντηλανάφτης, αλλά κάτι ενδιάμεσο μεταξύ του -αβ και του -αφ.
Το Ετυμολογικό της εγκυκλοπαίδειας Larousse μας πληροφορεί ότι κρατήθηκε το δίγαμμα στις λατινογενείς γλώσσες προφανώς από διάλεκτο που το διατηρούσε κατά τη στιγμή του δανεισμού. Αυτή η διάλεκτος πρέπει να είναι η αρκαδοκυπριακή. Εφόσον γνωρίζουμε καλά ότι οι Αρκάδες είχαν μετοικίσει με τον Εύανδρο από το Παλλάντιο της Αρκαδίας περί τα μέσα της δεύτερης χιλιετίας π.Χ., ενώ ο Αρκάς Οινωτρός, ο εγγονός του Πελασγού, είναι ο «μυθικός» οικιστής του Τάραντα, όπως μας λέει και ο Παυσανίας. Ακολούθησαν και δεύτερες και τρίτες μεταναστεύσεις και η αρκαδοκυπριακή είχε ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της το δίγαμμα, κυρίως ως αρκτικό. Εξ ου fεστία, vesta, fείδω, video, fοίνος, vino, wine κ.ο.κ.
Η γλώσσα είναι το γενεαλογικό δέντρο ενός λαού, το υλικό περίβλημα της νόησης. Στους χαλεπούς καιρούς μας κινδυνεύει σε ατονία και φοβόμαστε ότι η μονοτονία θα είναι το πνευματικό μας πεπρωμένο.
Καταλήγουμε με τον Νικηφόρο Βρεττάκο, που υπογράμμιζε: «Υπερτιμήθηκε η άποψη ότι διευκολύνει τους μαθητές (το μονοτονικό), κάτι που ίσως είναι αντιπαιδαγωγικό. Υπάρχει άλλωστε μια παράδοση που εκφράζει την άποψη μεγάλων παιδαγωγών, οι οποίοι επιμένουν ότι το παιδί πρέπει να κοπιάζει για να γίνει άνθρωπος ικανός, ώστε στη ζωή του του ν’ αντιμετωπίσει όλες τις αντιξοότητες.
Παραγκωνίσθηκαν οι λόγοι που επέβαλαν στους Αλεξανδρινούς χρόνους την καθιέρωση των τόνων, οι οποίοι ισχύουν και σήμερα. Ας ελπίσουμε ότι θα επανεξετασθεί μελλοντικά το θέμα και ότι θα επικρατήσουν σωφρονέστερες απόψεις».
Μαρ.Μαρ. texnografia
Βιβλιογραφία:
Βιβλιογραφία:
Η
αρχαία ελληνική γλώσσα, Ι. Βούρτσης
Είς οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί γλώσσης, Αντωνίου Α. Αντωνάκου
Μαθήματα αρχαίας ελληνικής γλώσσης, Άννα Τζιροπούλου Ευσταθίου
Είς οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί γλώσσης, Αντωνίου Α. Αντωνάκου
Μαθήματα αρχαίας ελληνικής γλώσσης, Άννα Τζιροπούλου Ευσταθίου
Μου φαίνεται πως κάνετε ... σαλάτα την τύχη της αρχαίας ελληνικής δασείας σε λέξεις που πέρασαν ως δάνειες στα λατινικά (όπου βεβαίως μεταγράφεται συστηματικά h) ή στα ρωσικά (όπου μεταγράφεται Γ, το γιατί είναι άλλη ιστορία) και τους φθόγγους που αντιστοιχούν στη δασεία σε λέξεις συγγενικές μεν (ομόρριζες) αλλά όχι δανεισμένες, όπως septem ή vesper.
ΑπάντησηΔιαγραφήΧαρακτηριστικό όμως είναι κι αυτό που λέτε, ότι δηλαδή "όταν έχουμε Helen, history, horizon, hyper, hagiology, harmony, hema- ή haema για το αἷμα, Hades για τον Ἅδη, ξέρουμε ότι όλες αυτές οι ελληνικές λέξεις παίρνουν δασεία. Ευτυχώς, μας τις έχουν διαφυλάξει οι δυτικές γλώσσες..." Μ'άλλα λόγια, τόσο νεκρό στοιχείο ήτανε πια στη γλώσσα μας το σκουληκάκι πάνω απ'τα αρχικά φωνήεντα, που έπρεπε ν'ανατρέχουμε σε ξένες γλώσσες για να θυμόμαστε κατά πού γυρίζει!
Σας χαιρετούμε και ευχαριστούμε για το σχόλιό σας. Ομολογούμε όμως ότι δεν καταλάβαμε τη... σαλάτα και ποια είναι η διαφωνία σας! Εμείς απλώς κάνουμε μια μικρή αναφορά, θεωρώντας ότι δεν διευκόλυνε πουθενά ιδιαίτερα το μονοτονικό, και δεν ήταν καθόλου νεκρό το σκουληκάκι γιατί συνέβαλλε στην προσωδία. Και, όντως, υπάρχει μια δόση ειρωνείας, ίσως και υπερβολής, ότι ανατρέχουμε σε ξένες γλώσσες για να θυμηθούμε τη δασεία.
ΑπάντησηΔιαγραφή«Να σου φτιάχνει ο ράφτης ένα ωραίο σακάκι που το ένα του μανίκι τού λείπει, κι εσύ να κυκλοφορείς με καμάρι, όπως ο καστράτος που ιδίω δικαιώματι έμπαινε στα χαρέμια, κι ας του έλειπε κάτι• ζωή να ’χε ο σουλτάνος.
Φαίνεται πως η ζωή αυτή δεν έγινε για να επιτευχθεί “κάτι δύσκολο ή κάτι υψηλό”. Καθόλου. Έγινε για την ευκολία μας. “Πονάει δόντι, βγάζει δόντι” που έλεγαν οι παλαιοί. Πονάει περισπωμένη, βγάζει περισπωμένη• πονάει δασεία, βγάζει δασεία. Και λαμπρά ταιριάζουν όλα», γράφει ο Ελύτης και συμφωνούμε.
Τα σημεία στίξης όριζαν προφορά...μόνο που η χρήση τους έγινε για την Αλεξανδρινή εποχή και ΟΥΔΕΙΣ μπορεί να προφέρει πλέον όπως στην Χρυσή εποχή των φιλοσόφων...
ΑπάντησηΔιαγραφήΜε δεδομένο ότι ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ των μεγάλων φιλοσόφων ήταν ο Επίκτητος είναι μάλλον προσβολή για την Αρχαία Ελλάδα να χρησιμοποιούνται σημεία στίξης σε κείμενα Αρχαίων φιλοσόφων...τα οποία βεβαίως ενίοτε αλλάζουν την ερμηνεία των λέξεων και την σημασία των κειμένων...ΓΙΑΤΙ άραγε;;; Μάλλον για΄τι κάποιοι ιδιοτελώς θέλουν την παράφραση των Αρχαίων φιλοσόφων...
Το μονοτονικό προσφέρει όσα πρόσφερε την κεφαλαιογράμματη γραφή...ΑΚΟΝΙΖΕΙ ΤΟΝ ΝΟΥ αφού ΚΑΝΕΙΣ δεν παραφράζει το κείμενο αφού με την χρήση μιας έννοιας είναι ανοησία ενώ με την χρήση της ΟΡΘΗΣ έννοιας την οποία θα αντιληφθεί ο ΝΟΩΝ ΙΚΑΝΩΣ το κείμενο λαμβάνει όψη ΥΨΗΛΗΣ φιολοσοφίας και όχι σοφσιτικής ανοησίας όπως την ορίζουν ΠΟΝΗΡΑ οι σύγχρονοι σοφιστές της δεκάρας που δεν μπορούν ούτε ένα φαύλο κύκλο της προκοπής να συνθέσουν...
Σχετικά μέ τόν τίτλον τού βιβλίου τής κ. Άννας Τζιροπούλου Ευσταθίου, τόν οποίον αναφέρετε στήν βιβλιογραφία σας, θέλω νά γνωρίζετε ότι: η απόφασις μέ αρ. 4584/2013 τού Πολυμελούς Πρωτοδικίου Αθηνών ΔΙΑΤΑΣΣΕΙ τήν ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ ΕΛΛΗΝ ΛΟΓΟΣ αποτελεί τόν κορμόν τού επιστημονικού καί ερευνητικού έργου τού κ. ΣΗΜΑΙΟΦΟΡΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ, αποτελεί προϊόν επινοήσεως του, γνωστόν στήν κ. Τζιροπούλου από τό Παγκόσμιον Γλωσσικό Συνέδριο τού 1996 στήν Ολυμπία, όπου καί ανακοινώθη, ευρέως, η μέθοδος αυτή από τόν κ. Σημαιοφόρο. Επίσης κατά τό δικαστήριον, από τό 2002 ο Σημαιοφόρος Θεολόγος έχει επί τού όρου Έλλην Λόγος τά αναγνωρισμένα από τόν Ν.2121/93 ηθικό, περιουσιακό δικαίωμα καί τήν εξουσία στήν χρήσιν του. Εξετάστε τό αξιόποινον τής αναφοράς σας αυτής.
Ευχαριστώ ΦΑΙΗ.
Αγαπητή ΦΑΙΗ, όλο αυτό που αναφέρετε εμάς δεν μας αφορά. Το βιβλίο που έχουμε στην κατοχή μας δεν μπορούμε να το αναβαπτίσουμε, όπως καταλαβαίνετε.
ΔιαγραφήΕν προκειμένω, αποσύρουμε το βιβλίο διότι, ούτως ή άλλως, στοιχεία που ελήφθησαν από εκεί βρίσκονται εν αφθονία στη μη «προβληματική» Βιβλιογραφία.
Εντούτοις, σας ευχαριστούμε για την ενημέρωση.
Το τεράστιο επιχείρημα κατά της δασείας, περισπωμένης, κλπ το αναφέρετε στην αρχή "Οι αρχαίοι Έλληνες έγραφαν με κεφαλαία γράμματα, χωρίς κενά διαστήματα, χωρίς σημεία στίξης και χωρίς τόνους". Μετά το ξεχνάτε και, λυπάμαι, καταλήγετε σε -ας μην πω τη λέξη παραλογισμό- θα πω μόνο ότι συνεχίζετε με αμετροέπεια. Το τι είπε ο Βρεττάκος δεν είναι ισχυρό επιχείρημα, γιατί η επίκληση στην αυθεντία είναι επαγωγικός συλλογισμός και το συμπέρασμα πιθανολογεί και δεν βεβαιώνει (Φ. Β. Καργόπουλος, το πρόβλημα της επαγωγικής λογικής, σελ 106-107).Όσο για το άλλο επιχείρημα υπέρ της δασείας "ότι τα ψιλά σύμφωνα του τέλους των πρώτων συνθετικών (κ,π,τ,) τρέπονται αυτόματα σε δασέα (χ,φ,θ,) αντίστοιχα" κι αυτό δεν στέκει γιατί οι αρχαίοι της κλασικής περιόδου έγραφαν χωρίς δασείες,άρα εφόληςτηςύλης. Για τη λεξιπενία αλλού πρέπει να ψάξουμε για να βρούμε τις πραγματικές και σοβαρές αιτίες και όχι στην κατάργηση του πολυτονικού. Ας μου επιτρέψετε ένα παραλληλισμό: "ένας Γάλλος μου φέρθηκε στο Παρίσι με αγένεια, άρα 60 εκατομμύρια Γάλλοι είναι αγενείς" είναι το ίδιο παράλογο με το "αιτία που 10 εκατομμύρια Έλληνες πάσχουν από λεξιπενία, είναι ότι καταργήθηκε το πολυτονικό". Φιλικά,
ΑπάντησηΔιαγραφήΑναφέρετε ότι επί+Fέτος > εφέτος, όμως έχουμε και επί+Fέτος > επέτειος... Πού πήγε το δίγαμμα; Πώς λέγεται το πάθος κατά το οποίο από το «επί» επιβιώνει μόνο το «ε» και το «F» τρέπεται σε «φ»;
ΑπάντησηΔιαγραφήΆλλοι πολυτονικιστές αναφέρουν ότι οι λέξεις «εφέτος» και «μεθαύριο» δημιουργήθηκαν κατ' αναλογία προς άλλες με έννοια χρόνου οι οποίες δασύνονται (ώρα, ημέρα). Μήπως να συνεννοηθείτε πρώτα για να δικαιολογήσετε τα αδικαιολόγητα;
Δεν είμαι γλωσσολόγος, αλλά η γλώσσα απλοποιήθηκε και έγινε πιο εύχρηστη. Αφού οι Αρχαίοι Έλληνες δεν χρησιμοποιούσαν τόνους και πνεύματα τι χρειάζονται?
ΑπάντησηΔιαγραφή