Το έναυσμα μας δίνεται από δύο άκρως ενδιαφέρουσες έρευνες που αντλήσαμε από ένα άρθρο του Μανώλη Ανδριωτάκη, δημοσιογράφου και συγγραφέα, στην εφημερίδα Καθημερινή, και που όσον αφορά εμάς εξυπακούεται ότι όμοια αποτελέσματα εξάγουμε βιώνοντας στο έπακρο τα ίδια ακριβώς στη δική μας καθημερινή ζωή και στις δικές μας τις πόρτες, μπροστά στις οποίες αντηχούν κουδουνάκια κινδύνου. Οι έρευνες επισημαίνουμε ότι αφορούν τις ΗΠΑ, ωστόσο θα ανακαλύψουμε ότι, παρά την απόσταση, δεν απέχουμε καθόλου, ξεκινώντας από τα πιο προφανή συμπτώματα και φθάνοντας έως τα αντίστοιχα συμπεράσματα για την ελληνική κοινωνία.
Η έρευνα της Τουένγκ καταλήγει εν πρώτοις σε κάποια θετικά συμπεράσματα για τους νέους, εστιάζοντας στα παιδιά που γεννήθηκαν από το 1995 έως το 2012: Τα παιδιά εμφανίζουν μεγαλύτερη αποδοχή στο διαφορετικό, είναι πιο ανεπηρέαστα στην πολιτική τους σκέψη και δεν παρουσιάζουν τυφλή προσήλωση προς οτιδήποτε. Από την άλλη όμως, τα περαιτέρω στοιχεία κάθε άλλο παρά ευοίωνα είναι. Η κατάθλιψη καραδοκεί. Η Τουένγκ γράφει: «Αν μια δραστηριότητα περιλαμβάνει κάποια οθόνη, συνδέεται με λιγότερη χαρά και περισσότερη θλίψη». Δηλαδή, οι έφηβοι εμφανίζουν συμπτώματα κατάθλιψης σε μια αύξουσα πορεία, με μεγαλύτερη επίδραση στα κορίτσια. Θεωρεί ότι το 2007 υπήρξε καθοριστικό έτος εξαιτίας της εμφάνισης του iPhone. Η κατάθλιψη εξαπλώνεται ραγδαία, και δη στα κορίτσια, διότι: Η πίεση να εμφανιστούν δημοσίως ισάξιες μεταξύ των άλλων κοριτσιών, η ατέρμονη και άτεγκτη σύγκριση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η εργαλειοποίηση του σώματος, η αντικειμενοποίησή του, οδηγούν ολοένα και περισσότερα κορίτσια στην κατάθλιψη και σε άλλες διαταραχές που συνδέονται με την εικόνα του εαυτού, από τη βουλιμία μέχρι τον αυτοτραυματισμό.
Επιπροσθέτως, υπάρχει, προς επίρρωσιν της Τουένγκ, και μία δεύτερη ουσιαστική έρευνα της δημοσιογράφου Νάνσι Τζο Σέιλς, η οποία, αφού μίλησε με 400 κορίτσια από 13 έως 19 ετών από άκρη σε άκρη της Αμερικής, εξέδωσε το εξαιρετικό βιβλίο υπό τον τίτλο, στα Ελληνικά: «Αμερικανικά κορίτσια. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι μυστικές ζωές των εφήβων», εκδ. Vintage. «Οι νεαρές Αμερικανίδες παραδέχονται στο δημοσιογραφικό μικρόφωνο ότι στα νέα Μέσα η ύπαρξή τους έχει υπερσεξουαλικοποιηθεί. Ομολογούν ότι δέχονται μια εκπληκτικά ασφυκτική πίεση να φροντίζουν εμμονικά την εμφάνισή τους αλλά και τη συμπεριφορά τους, να αυτοδιαφημίζονται, να κάνουν τα πάντα για την εικονική αποδοχή των άλλων, και να “πωλούν” τον εαυτό τους σαν να είναι διάσημες μάρκες. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν γίνει για τα περισσότερα κορίτσια μια αδηφάγος online αρένα». Να συμπληρώσουμε ότι υπάρχει και μια μερίδα που νιώθει πως δεν πληροί οφθαλμοφανώς τις προϋποθέσεις, η αντίδραση της οποίας είναι να υπερπροσπαθεί να τονίσει ασύστολα τα οποιαδήποτε «αδύναμα» σημεία διαθέτει (που όλοι οι άνθρωποι έχουμε), με μια χυδαία και αντιαισθητική πρόκληση σε βαθμό κακουργήματος. Οι λόγοι είναι προφανείς αλλά εμείς από την πλευρά μας ουδεμία ευθύνη έχουμε.
Η Τζο Σέιλς μιλάει για «πορνοποίηση της αμερικανικής ζωής», που έχει ως πρότυπο την Κιμ Καρντάσιαν. Μιας γυναίκας που έκτισε τεράστια περιουσία από την έκθεσή της, και δη της προσωπικής της ζωής, στα μίντια, ενός ανδρείκελου με πλαστικές παρεμβάσεις στα περισσότερα σημεία του σώματός της. Η ίδια η φύση, ό,τι αληθινό, πόρρω απέχουν από αυτό το γελοίο σούργελο, που εκμεταλλεύτηκε ευφυώς τα σημεία των καιρών, αυτή την εικονική πραγματικότητα που οι σύγχρονες συγκυρίες μάς ώθησαν να επιθυμούμε διακαώς στη βιοτή μας. Έτσι, λοιπόν, η κυρία κατήντησε να καταστεί υπόδειγμα για μεγάλο αριθμό κοριτσιών. Κυκλοφορούν πλέον πολλά άξια κραυγαλέα αντίγραφα του φαινομένου αυτού.
Επιπλέον, κατά τη γνώμη μας, και τα αγόρια δεν είναι εκτός του πλαισίου και αμέτοχα σε αυτόν τον χορό. Παλεύουν και αυτά με όλα τα μέσα και το φύλο τους να γίνουν άξιοι παρτενέρ των θηλυκών και να έχουν τα αντίστοιχα πρότυπα. Θυσία στον βωμό του θεαθήναι. Η εμφάνιση και εδώ μετράει τα μάλα, επιδεικνύουν τα υπεργυμνασμένα σώματά τους, εξαιτίας, πολλές φορές, των αναβολικών και μιας ιδιαίτερης επίπονης διατροφής, γυρίζοντας την πλάτη στη γνώση και στο πνεύμα, περιφρονώντας αρχές και αξίες, άγνωστες λέξεις σχεδόν για όλους μας πια.
Και οι γονείς τι ρόλο διαδραματίζουν; Οι ευθύνες τους μείζονες. Υποστηρίζουν και πολλές φορές, μάλιστα, κουβαλώντας τα δικά τους συμπλέγματα, ωθούν τα παιδιά σε αυτό τον δρόμο, ανίκανοι να υποδείξουν και να τα οδηγήσουν σε μια άλλη σωστή κατεύθυνση. Τους συμπαρασύρει ο συρμός και δεν τους προβληματίζει καθόλου το αποτέλεσμα, η μελλοντική τύχη αυτών των παιδιών, έρμαιων του Διαδικτύου.
«Μεγαλώνουμε τα παιδιά μας να γίνουν ηθοποιοί. Τα παιδιά ξέρουν ότι οι γονείς τους θέλουν να δείχνουν καλά στα social media, γι’ αυτό και βάζουν τα δυνατά τους να γίνουν καλοί περφόρμερ», λέει μια μητέρα στη δημοσιογράφο. Δικαίως, ο κύριος Ανδριωτάκης, στην Καθημερινή, συμπεραίνει ότι η κατάθλιψη μπορεί να είναι η έσχατη άμυνα των αγνών οργανισμών απέναντι σε αυτό το εικονικό πανηγύρι της στιγμιαίας επιβράβευσης και της ματαιοδοξίας.
Η δημιοσιογράφος Τζο Σέιλς, καταλήγοντας, θέλοντας να εισέλθει στην ουσία του προβλήματος, πιστεύει ότι όλες οι λύσεις πρέπει να ξεκινούν από τη μόρφωση, γι’ αυτό και στο τέλος του βιβλίου της προτρέπει: «Κορίτσια, κλείστε τις οθόνες και ανοίξτε τα βιβλία».
Είναι όντως το μυστικό, μια προτροπή που κάθε έμφρων θα μπορούσε να τη δώσει για όλους μας, μηδενός εξαιρουμένου. Η μόρφωση, η παιδεία, το ήθος και ο πολιτισμός πλάθουν ανθρώπους –το αποδεικνύει όλη η ιστορία– με εντελώς διαφορετικά από τα παραπάνω αρνητικά χαρακτηριστικά.
Είναι όντως το μυστικό, μια προτροπή που κάθε έμφρων θα μπορούσε να τη δώσει για όλους μας, μηδενός εξαιρουμένου. Η μόρφωση, η παιδεία, το ήθος και ο πολιτισμός πλάθουν ανθρώπους –το αποδεικνύει όλη η ιστορία– με εντελώς διαφορετικά από τα παραπάνω αρνητικά χαρακτηριστικά.
Τουναντίον, είμαστε μάρτυρες και παρακολουθούμε άφωνοι, διά της τηλεοράσεως, και από όλες τις άλλες οθόνες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αντανάκλαση της σημερινής κοινωνίας μας, κάποιους νέους που φιλοδοξούν να αποκτήσουν έστω και 15 λεπτά δημοσιότητας, να μην έχουν καμία γνώση για τα πιο απλά πράγματα, γνώση που αποκτά κανείς από το δημοτικό ακόμη, εκτιθέμενοι ανεπανόρθωτα μεν, χωρίς καμία συστολή δε, αντιθέτως, με περηφάνια και αναίδεια, να επιδεικνύουν το χάλι τους και την απαιδευσία τους. Κοτρόνες εκσφενδονίζονται ανερυθρίαστα πανταχόθεν, που ο καθείς ψάχνει να βρει την αιτία, εφόσον γνωρίζουμε καλά ότι δεν υπάρχουν πλέον αναλφάβητοι και αναρωτιόμαστε πού είναι το σχολείο σε όλο αυτό το θλιβερό σκηνικό. Οι ευθύνες του μεγάλες, συνεπικουρούντων και των γονιών βεβαίως. Εξάλλου, χιλιοειπωμένο αλλά αληθές, όπου και να βρεθούμε, βλέπουμε νέους προσηλωμένους στις οθόνες ενός κινητού, χωρίς καμία επαφή με τον αληθινό κόσμο και τη ζωή. Είναι και σίγουρα ο λόγος που μένουν παθητικοί και ανεκτικοί στα τεκταινόμενα, αυτοί οι νέοι που χτίζουν το μέλλον. Ένας ιός που μεταδίδεται ραγδαία και χτυπάει αλύπητα όλες τις ηλικίες. Αδιανόητο φαντάζει πώς καταφέρνουν τα άλλα, τα «φυσιολογικά» –ας πούμε αδόκιμα– παιδιά και όλοι οι άλλοι , που ευελπιστούμε να μην είναι διόλου ευκαταφρόνητος ο αριθμός, να επιβιώσουν μέσα σε αυτόν τον συρφετό από ψευδαισθήσεις, ματαιοδοξία και υφέρποντα αμοραλισμό.
Δεν υπάρχει καμία διάθεση νουθεσίας, δικές μας διαπιστώσεις εκφράζουμε, στα ακροδάχτυλα μάλιστα. Εξάλλου, στα χρόνια μας η τεχνολογία ακτινοβολεί και απολαμβάνουμε τους καρπούς της, υπό την προϋπόθεση να μη ρυθμίζει και χειραγωγεί εμάς, αντιθέτως, εμείς να την εκμεταλλευτούμε όπως οφείλουμε επί το βέλτιστον. Επειδή το θέμα είναι αναμφίβολα σοβαρότατο, ουδόλως άξιο της αδιαφορίας μας, τα συμπεράσματα των παραπάνω ερευνών πρέπει να μας προβληματίσουν και να αναλάβουμε τις αναλογούσες ευθύνες, δρώντας άμεσα ώστε να ανατρέψουμε αυτή το νοσηρό και ανησυχητικό φαινόμενο της εποχής μας.
Μαρίνα Μαραγκού
TEXNOGRAFIA
TEXNOGRAFIA
Εφημ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Τέχνες και Γράμματα, 17.3.2019 – Μανώλης Ανδριωτάκης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου