Λάθη μετ’ εμμονής στη γλώσσα μας

Συνεχώς θα επαναφέρουμε την κραυγή για την προάσπιση της γλώσσας μας, αδιαίρετης και πανάρχαιης, που καθρεφτίζει την ταυτότητα και την ιστορία μας.
Καλά, είπαμε προς χάριν ευκολίας, και της κόψαμε βασικές ρίζες, αποκεφαλίζοντας τόνους και πνεύματα, και πολλά βασικά της στοιχεία, όπως η δοτική, για παράδειγμα, που όμως αναπόφευκτα πάρα πολλές φορές τη χρησιμοποιούμε (εντάξει, εν ανάγκη, επ’ ευκαιρία, κ.λπ.), και εκείνο το καημένο το -ν, ρίχνοντας τη στάθμη της ποιότητάς της με συνέπεια και τον μαρασμό της.
Στην εποχή μας, με έλλειμμα παιδείας που συνεπακόλουθα επέφερε και όλων των ειδών τις κρίσεις, πνευματική, πολιτική, κοινωνική, οικονομική, μας αφήνει παγερά αδιάφορους η κατάντια της γλώσσας μας. Αντιθέτως, καμαρώνουμε που μιλάμε χωρίς σκέψη και δολοφονούμε λέξεις, επινοούμε αυθαίρετα νέες άσχετες και λανθασμένες, τις χρησιμοποιούμε ατάκτως ερριμμένες, και το θεωρούμε δικαίωμά μας, διαστρεβλώνουμε άλλες γιατί πλέον μιλάμε με ό,τι έχουμε ακούσει από όποιους θεωρούμε επαΐοντες, χρησιμοποιούμε πολλούς ξενικούς όρους λες και βρισκόμαστε υπό κατοχή άλλου κράτους, και στην πρώτη γραμμή του λόγου μας έχουμε τσιτάτα, τσιτάτα…

Κλείνουμε και περιορίζουμε τη σκέψη μας, με αυτόν τον τρόπο, και τη γλώσσα μας που παίδευσε όλη την Ευρώπη, το καύχημά μας, την πληγώνουμε ανεπανόρθωτα.
Θεωρούμε επιβεβλημένο να τονίσουμε ξανά με έμφαση λάθη που κάνουμε επανειλημμένα, που βέβαια φαντάζουν ανώδυνα, αλλά άραγε έτσι είναι;
Τη μεγαλύτερη ευθύνη και τη μεγαλύτερη ζημιά την κάνουν τα ΜΜΕ, που μας επιβάλλουν ό,τι ξέρουν κάτι αμαθείς, απαίδευτοι αλλά και δοκησίσοφοι. Και ένα επιπλέον κακό, γνωστοί γλωσσολόγοι μας κάνουν παραχωρήσεις στα λάθη, με απλή επισήμανση ότι καλύτερα είναι να μην το λέμε έτσι, αλλά έτσι, αλλά και πάλι δεν πειράζει…

● Οι προτάσεις «Τα ονόματα όλων όσων θα συμμετάσχουν σε αυτή την εκδήλωση», «Ευχαριστούμε όλους όσους μας βοήθησαν» είναι συντακτικά λανθασμένες. Το όσων πρέπει να γίνει όσοι, διότι είναι το υποκείμενο της αναφορικής πρότασης. Δηλαδή, όλων όσοι και όλους όσοι. Είναι πολύ διαφορετική η πρόταση «κουβεντιάζει με όλους όσους συμπαθεί» που αυτή είναι σωστή διότι το όσους εδώ είναι το αντικείμενο του ρήματος.

● «Στα πλαίσια του Συνεδρίου», λάθος. Για σχεδιάστε ένα πλαίσιο (που σημαίνει κάδρο, περιθώριο, κατά μετάφραση της έκφρασης που προέρχεται από τη γαλλική και την αγγλική γλώσσα) και βάλτε μέσα σε αυτό άλλο ένα. Μπαίνει; Το Συνέδριο, άρα, έχει και αυτό ένα πλαίσιο, δεν μπορεί να έχει πολλά.

● «Θα σε δω πριν το καλοκαίρι», «πριν λίγο», μέγα λάθος. Το πριν δεν κινείται μόνο του, συντάσσεται πάντα με το από. «Πριν από λίγο», «Πριν από το καλοκαίρι» είναι τα ορθά.

● «Μετά από τη συνάντησή μας». Εδώ συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, περισσεύει το από. Τι χρειάζεται αυτό το από, δεν αρκεί μόνο το μετά για να αποδοθεί το νόημα; Το μετά συντάσσεται μόνο με έναρθρη αιτιατική.Άρα, μετά τη συνάντηση. Υπάρχει όμως και περίπτωση που ακολουθεί ένα άναρθρο όνομα: «μετά από παρέλευση πολλών ωρών», «μετά από μετωπική σύγκρουση». Όχι, δεν είναι σωστό. Θα αλλάξουμε την έκφραση με το  ύστερα από ή έπειτα από.

● «Ανταπεξέρχομαι». Πολύπαθο ρήμα, με πολύ συχνή χρήση, της μόδας θα λέγαμε. Το ρήμα αντεπεξέρχομαι, συντίθεται από τρεις προθέσεις: αντί, επί και εξ + το ρήμα έρχομαι. Για ενώστε τα. Α ν τ ε π ε ξ έ ρ χ ο μ α ι!

● «Εργάσθηκε σαν καθηγητής του Πανεπιστημίου», τόσο λάθος! Το μόριο σαν δηλώνει παρομοίωση, «Τρώω σαν λύκος». Η αλόγιστη χρήση του, που λέγεται σανισμός, αλλοιώνει το νόημα, και στην κυριολεξία εννοεί ότι ο καθηγητής δεν ήταν αληθινός αλλά έμοιαζε με καθηγητή Πανεπιστημίου. Εδώ πρέπει να εισαχθεί το ως που δηλώνει αληθινή ιδιότητα ή χαρακτηριστικό του υποκειμένου ή του αντικειμένου. «Εργάσθηκε ως καθηγητής» λοιπόν, ή «προσελήφθη ως σύμβουλος».

● «H συναυλία μεταδόθηκε ζωντανά στην Ελλάδα, Ιταλία, Αγγλία, Γαλλία». «Η κουλτούρα και πολιτισμός αυτής της χώρας». Τι έχουμε πάθει με τα άρθρα και τα κατακρεουργούμε; Ειδικά στη δεύτερη περίπτωση που το και συνδέει ονόματα διαφορετικού γένους. Για να μιλάμε και ο λόγος μας να είναι ολοκληρωμένος και κατανοητός, η κάθε λέξη στη γλώσσα μας έχει το δικό της άρθρο.« Στην Ιταλία, στην Αγγλία, στη Γαλλία», «Η κουλτούρα και ο πολιτισμός». Οικονομία ή περίληψη στα άρθρα θα κάνουμε τώρα;

Οστρακισμός

● «Αφορά στην περίπτωση». Περιβόητο! Οι δημοσιογράφοι έχουν δώσει μια γραμμή και την ακολουθούν με ευλάβεια, αλλά ακόμη και ο κύριος Μπαμπινιώτης, δυστυχώς, δεν είναι καθόλου σαφής και μας θυμίζει το «ήξεις, αφίξεις». Εν αντιθέσει με το λεξικό του  Τριανταφυλλίδη που είναι ξεκάθαρο. Όχι, δεν είναι σωστό αυτό το σε. Το αφορά συντάσσεται με αιτιατική. Αν θα παίρναμε την προσωπική αντωνυμία μου ή σου, τι θα λέγαμε; «Μου αφορά»; «Σου αφορά»; «Η περίπτωση δεν αφορούσε σε εσένα»;

● «Να φροντίσουμε για την αποκατάσταση της». Πάει ο δεύτερος τόνος, τον εξαφανίσαμε ως διά μαγείας. Αναγκαίος τόνος, γιατί αλλιώς πώς διαβάζεται η αποκατάστασή της;

● «Καινούρια υπόθεση». Όπως φαίνεται η ετυμολογία δεν μας ενδιαφέρει πια. Εξάλλου, πολλές φωνές διατείνονται ότι άλλη η γλώσσα η αρχαία και άλλη «εξωγήινη» η νεοελληνική.

Το καινούργιος προέρχεται από τις λέξεις καινός+έργο. Τι θα κάνουμε λοιπόν, φωνητική απόδοση, εκτός αρχικής μορφής και σημασίας της κάθε λέξης, δηλαδή της ετυμολογίας; Τόσο ενοχλητικό είναι αυτό το -γ;

● «Ωρίμανση» και «μεγένθυση». Αυτό το παχύ παχύ -ν από πού προκύπτει; Τα ρήματα είναι ωριμάζω και μεγεθύνω. Επομένως, ωρίμαση και μεγέθυνση.

Το πλούσιο γλωσσικό μας όργανο, μητέρα τροφός  και δεξαμενή των ευρωπαϊκών γλωσσών, το οποίο καλύπτει όλες τις πτυχές της βαθιάς διανόησης και της ποιητικής δημιουργίας, επιβάλλεται να το σεβόμαστε, να μην το κακοποιούμε και να το διατηρούμε αλώβητο.

Μαρ.Μαρ.

---